Testosteron to hormon androgenowy występujący w dużych ilościach w organizmach mężczyzn, dlatego zalicza się go do grona podstawowych męskich hormonów płciowych. Należy jednak wiedzieć, że wydzielany jest w mniejszych ilościach także u kobiet, spełniając u nich równie ważne funkcje. Badanie poziomu testosteronu ma zastosowanie np. przy nieprawidłowym rozwoju płciowym lub przy diagnostyce niepłodności.
Testosteron – charakterystyka
Testosteron w organizmie mężczyzny jest syntetyzowany w 95% w jądrach i w dużo mniejszym zakresie w korze nadnerczy, w ilości około 6 mg dziennie. Synteza jest zgodna z rytmem dobowym, z najwyższym wydzielaniem do krwi w godzinach porannych i najmniejszym w godzinach popołudniowych. Potwierdza to zjawisko porannej erekcji u mężczyzn. W organizmie kobiet testosteron wydzielany jest przez korę nadnerczy lub jajniki, są to jednak ilości raczej nieznaczne.
Synteza testosteronu podlega kontroli hormonalnej (oś podwzgórzowo-przysadkowo-gonadowa). W obrębie podwzgórza produkowany jest hormon uwalniający gonadotropiny – gonadoliberyna (GnRH). Dlatego z różnych przyczyn badając poziom testosteronu, należy również zbadać poziom GnRH (oraz innych hormonów płciowych i nadnerczy). Testosteron w postaci wolnej krąży we krwi jedynie w około 2% – jest to postać aktywna biologicznie. Pozostała pula związana jest z albuminami osocza (40%) oraz globuliną wiążącą hormony płciowe.
Funkcje testosteronu
Synteza testosteronu rozpoczyna się już w okolicach 7. tygodnia życia płodowego. To właśnie ten hormon odpowiada za różnicowanie się płci, a głównie za rozwój gruczołu krokowego, pęcherzyków nasiennych, prącia i moszny. Istnieją badania potwierdzające, że ma również wyraźny wpływ na rozwój i dojrzewanie mózgu. Po narodzinach jego synteza jest względnie niska, aby w okresie dojrzewania znacznie podskoczyć. Testosteron jest niezbędny zwłaszcza w organizmach mężczyzn, ponieważ zapoczątkowuje produkcję nasienia, inicjuje wytrysk i odpowiada za rozwój męskich II-rzędowych cech płciowych. Dodatkowo hormon ten nasila ogólny metabolizm, wpływa na masę i siłę mięśniową, dystrybucję tłuszczu, masę tkanki kostnej i erytropoezę. Wzmacnia popęd płciowy, wpływa na specyficzne zachowania seksualne oraz funkcje poznawcze.
W organizmie kobiety testosteron hamuje laktację, obniża krwawienie i obrzęk piersi przed i w trakcie menstruacji, jak również wspiera utrzymanie wysokiego libido. Dodatkowo uczestniczy w produkcji krwinek czerwonych (erytrocytów) i utrzymaniu właściwej gęstości kości.
Badanie testosteronu
Badanie poziomu testosteronu odbywa się na podstawie próbki krwi pobranej z żyły łokciowej. Wyniki dostępne są zazwyczaj już na drugi dzień roboczy. Podstawowe wskazania do badania:
- guzy jąder, guzy jajników;
- marskość wątroby;
- zespół policystycznych jajników;
- hirsutyzm;
- niepłodność;
- zaburzenia gospodarki hormonalnej;
- przewlekły trądzik;
- łysienie;
- znaczne wahania nastroju;
- spadek libido;
- opóźniony rozwój płciowy;
- nowotwór i guzy kory nadnerczy;
- wrodzony przerost kory nadnerczy.
Nadmiar testosteronu w organizmie kobiety jest szczególnie uciążliwy, ponieważ prowadzi m.in. do wystąpienia męskich cech płciowych. Pojawia się nadmierne owłosienie na klatce piersiowej czy na twarzy (w tym ciemny, gęsty wąsik nad górną wargą), obniża się tembr głosu, pojawiają się zaburzenia miesiączkowania.
Normy testosteronu
Zgodnie z ogólnie przyjętymi zakresami referencyjnymi, prawidłowy poziom testosteronu powinien zawierać się w następujących przedziałach w zależności od wieku i płci:
- kobiety w wieku 18-39 lat: 9-55 ng/dl (0,31-1,90 nmol/l);
- mężczyźni w wieku 18-39 lat: 300-1080 ng/dl (10,41-37,47 nmol/l);
- kobiety w wieku 40-59 lat: 9-55 ng/dl (0,31-1,90 nmol/l);
- mężczyźni w wieku 40-59 lat: 300-890 ng/ml (10,41-30-88 nmol/l);
- kobiety powyżej 60. roku życia: 5-32 ng/dl (0,17-1,11 nmol/l);
- mężczyźni powyżej 60. roku życia: 300-720 ng/ml (10,41-24,98 nmol/l).
Dokładnej interpretacji zawsze powinien jednak dokonywać lekarz.
Polecane produkty:
|
BIO Acerola - naturalna witamina C
Naturalna witamina C pozyskana została z ekologicznych upraw z owocu o nazwie Acerola. Jest standaryzowana co oznacza, że wyselekcjonowano tylko najwyższej jakości owoce, a z nich pozyskano ekstrakt. Dzięki temu ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Hanecki R., Zespół niedoboru testosteronu – rozpoznanie i leczenie, Przegląd Menopauzalny, 2008; 3: 138-143.
- Ganong W., Fizjologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2018.
- Wójcicka M., Skrzeczyńska B., Biernacka J., Stanisławska I., Wpływ testosteronu na organizm człowieka, Edukacja Biologiczna i Środowiskowa, 3/2016.
