Mięsień żwacz (łac. musculus masseter) należy do grupy mięśni żwaczowych, które wykonują ruchy żuchwą przyczepiając się do niej jednym końcem. Wraz z omawianym mięśniem w tej grupie znajdują się również mięśnie takie jak: mięsień skrzydłowy boczny, mięsień skrzydłowy przyśrodkowy i mięsień skroniowy.
Mięsień żwacz – budowa
Mięsień żwacz rozpoczyna się na kości jarzmowej i wyrostku jarzmowym szczęki. Kończy się natomiast w okolicy kąta żuchwy po stronie zewnętrznej. To silny i prostokątny mięsień, który dzieli się na dwie warstwy – powierzchowną i głęboką.
Włókna powierzchowne rozpoczynają się na dolnym brzegu łuku jarzmowego i kości jarzmowej, z kolei głębokie na tylnej części łuku jarzmowego. Powierzchowne zaś biegną dalej ukośnie od góry i przodu ku dołowi i tyłowi, natomiast głębokie biegną prawie pionowo.
Włókna najgłębsze biegną od zewnętrznej powierzchni blaszki głębokiej powięzi skroniowej, łącząc się z najbardziej powierzchowną warstwą mięśnia skroniowego. Warstwa powierzchowna na swej górnej połowie przechodzi w ścięgno 2-3 zębami, które u osób bardzo wychudzonych są wyraźnie widoczne przy żuciu pokarmów.
Na tylnej powierzchni mięsnia często powstaje kieszeń wypełniona sięgającą ku przodowi luźną tkanką łączną. Kieszeń ta oddziela warstwę powierzchowną od głębokiej.
Przyczepy mięśnia można przedstawić następująco:
- przyczep początkowy – najdłuższa i szersza część powierzchowna: dolny brzeg kości jarzmowej, łuk jarzmowy aż do szwu skroniowo-jarzmowego, część głęboka: tylna część łuku jarzmowego;
- przyczep końcowy – część powierzchowna: boczna dolna część gałęzi i kąta żuchwy, część głęboka: nieco powyżej gałęzi żuchwy.
Przedni brzeg mięśnia tworzy linię wklęsłą ku tyłowi. Dodatkowo jego brzusiec jest bogato poprzeplatany pasmami ścięgnistymi. Następnie, w okolicy kąta żuchwy przyczep mięśnia żwacza zaznacza się na kości wyraźną guzowatością żwaczową.
W przypadkach, gdy mięsień żwacz jest dobrze rozwinięty, poszczególne jego włókna biegną dokoła kąta żuchwy na jej stronę przyśrodkową i tu łączą się z włóknami mięśnia skrzydłowego przyśrodkowego, tworząc pętlę.
Mięsień żwacz – czynność
Mięsień żwacz unosi żuchwę i obraca ją delikatnie na zewnątrz, zaś warstwa głęboka tego mięśnia cofa wysuniętą żuchwę.
Unerwienie mięśnia żwacza
Mięsień żwacz jest unerwiony przez nerw żwaczowy, będący gałęzią trzeciej gałęzi nerwu trójdzielnego. Nerw ten, wraz z naczyniami żwaczowymi przechodzi przez wcięcie żuchwy i wnika do powierzchni wewnętrznej mięśnia.
Unaczynienie mięśnia żwacza
Główne unaczynienie omawianego mięśnia stanowi tętnica żwaczowa, będąca gałęzią tętnicy szczękowej.
Bibliografia
- Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, tom I, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
- Łasiński W., Anatomia głowy dla stomatologów, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 1993.
