Rodzaje stawów to podstawowa wiedza anatomiczna, która przydaje się w praktyce w przypadku zawodów medycznych i związanych z aktywnością fizyczną. Wyróżniamy kilka takich rodzajów, w zależności od ukształtowania powierzchni stawowej. To zaś przekłada się na ruchomość w danym stawie i jego funkcję w ciele człowieka. Poniżej przedstawiamy stawy występujące w ludzkim organizmie.
Staw zawiasowy
Staw zawiasowy ma charakter jednoosiowy. Przykłady:
- stawy międzypaliczkowe;
- staw skokowo-goleniowy.
Główka posiada kształt bloczka, natomiast panewka stanowi negatyw główki, idealnie się do niej dopasowując. Taki staw pozwala na ruchy w jednej płaszczyźnie, ustawionej pod kątem prostym do osi stawu. Są to wyprost i zgięcie. Charakterystyczną cechą stawów zawiasowych jest stała obecność więzadeł pobocznych, których podstawowym celem jest zabezpieczanie stawu przed bocznymi przesunięciami oraz stabilizacja go.
Staw obrotowy
Również ma charakter jednoosiowy. Przykłady:
- staw szczytowo-obrotowy pośrodkowy;
- staw promieniowo-łokciowy bliższy.
Cylindrycznie ukształtowana główka stawowa obraca się w dopasowanym do niej łożysku. Oś stawu przebiega natomiast nie prostopadle do osi długiej (jak przy stawie zawiasowym), lecz wzdłuż walca tworzącego główkę. W takim stawie możliwe jest wykonywanie ruchów obrotowych w obydwie strony.
Staw śrubowy
W stawie śrubowym ruch obrotowy dookoła osi podłużnej łączy się z jednoczesnym ruchem wzdłuż tej osi. Przykłady:
- staw ramienno-łokciowy;
- stawy zęba kręgu obrotowego.
W stawach śrubowych, wraz z obrotem łączy się więc przesuwanie podłużne, podobnie jak ma to miejsce przy wkręcaniu śruby (stąd nazwa).
Staw elipsoidalny
Zwany inaczej stawem kłykciowym, posiada główkę stawową o eliptycznym przekroju, wypukłą w stosunku do swojej osi długiej i krótkiej. Przykłady:
- staw promieniowo-nadgarstkowy;
- staw szczytowo-potyliczny.
Staw ten posiada 2 główne osie, w stosunku do których wykonywane ruchy odbywają się w 2 prostopadłych względem siebie płaszczyznach. Możliwe jest wykonanie zgięcia, prostowania, przywodzenia i odwodzenia, a z połączenia tych ruchów powstaje ruch obwodzenia.
Staw siodełkowy
Obie powierzchnie stawowe posiadają kształt siodła, stąd nazwa. Przykłady:
- staw nadgarstkowo-śródręczny kciuka;
- staw mostkowo-obojczykowy (który przez niektóre źródła zaliczany jest do stawów nieregularnych).
W stawie siodełkowatym wyróżnia się 2 główne osie. Możliwe ruchy to przywodzenie, odwodzenie, przeciwstawianie oraz odprowadzanie. Również w przypadku tego stawu z połączenia powyższych ruchów powstaje ruch obwodzenia.
Staw kulisty wolny
Powierzchnię stawową główki tworzy odcinek kuli, której odpowiada mała, wklęsła panewka. Przykłady:
- staw ramienny;
- staw barkowo-obojczykowy;
- staw skokowo-łódkowy.
Ruchy mogą odbywać się w każdym kierunku, w stosunku do nieskończonej liczby osi. Możliwe są więc ruchy zginania i prostowania, przywodzenia i odwodzenia, a także ruchy obrotowe, w skład których wchodzą nawracanie i odwracanie. Połączenie tych ruchów umożliwia wykonywanie obwodzenia. Taki staw daje największe możliwości ruchowe w ciele człowieka.
Staw kulisty panewkowy
Również stanowi staw kulisty, jednak jego główka stawowa jest objęta panewką aż poza równik. Panewka jest więc znacznie większa niż w stawie kulistym wolnym i obejmuje większą część główki. Przykładem takiego stawu jest staw biodrowy. Możliwe ruchy są identyczne jak wyżej, mają jednak ograniczony zakres.
Stawy nieregularne
Posiadają powierzchnię, której nie można zakwalifikować do żadnej innej, wyżej opisanej grupy. W wielu źródłach przykładem jest staw mostkowo-obojczykowy, który przez innych zaliczany jest jednak do siodełkowatych. W przypadku stawów nieregularnych bardzo często obserwujemy obecność krążka stawowego w ich budowie.
Staw płaski
Posiada powierzchnię stawową płaską lub niemal płaską, mniej więcej takiej samej wielkości. Przykłady:
- staw krzyżowo-biodrowy;
- stawy kości nadgarstka lub stępu.
Dlatego ruchomość jest mocno ograniczona, w dużym stopniu zależna od napięcia aparatu więzadłowego. Jeśli torebka stawowa jest luźniejsza, powierzchnie stawowe mogą w pewnym stopniu poruszać się względem siebie, jeśli jednak torebka stawowa jest napięta, ruchy praktycznie nie występują. Są minimalne.
Polecane produkty:
|
Kolagen naturalny
Kolagen do picia to naturalny produkt z opatentowaną formułą Peptiplus® hydrolizowanego kolagenu. Dzięki temu jest bardzo wysokiej wchłanialności ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, tom I, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
- Kapandji I., Anatomia funkcjonalna stawów, Wydawnictwo Urban&Partner, Wrocław 2020.
