Ekstyrpacja to zabieg to obecnie zalecana metoda leczenia endodontycznego w przypadku nieodwracalnych zapaleń miazgi zęba. W jego przebiegu usuwa się zarówno komorową, jak i kanałową miazgę zęba.
Charakterystyka ekstyrpacji
Ekstyrpacja polega na całkowitym wyłuszczeniu miazgi z komory i kanałów np. po jej wcześniejszym uśmierceniu (dewitalizacja). Następnie ma miejsce wypełnienie całej komory zęba. Wyróżnia się 2 podstawowe metody:
- ekstyrpację niezwłoczną;
- ekstyrpację mumifikacyjną.
Ekstyrpacja zwana jest również metodą przeżyciową, gdy zawiera pewne elementy leczenia biologicznego (gdy pozostawia się część miazgi, choć częściej stosuje się w tym przypadku określenie amputacji). O ekstyrpacji mortalnej mówimy wówczas, gdy wcześniej wykonuje się uśmiercenie miazgi.
W przypadku ekstyrpacji w znieczuleniu nie dochodzi do chemicznego uszkodzenia ozębnej w okolicy otworu wierzchołkowego, a szczególnie między otworem fizjologicznym a anatomicznym. Ma to bardzo korzystne konsekwencje, czyli:
- otwór fizjologiczny (miejsce największego przewężenia kanału) leży w odległości 1-2 mm od otworu anatomicznego. Przestrzeń tą wypełnia tkanka miazgowo-ozębnowa wykazująca znaczne zdolności nieplastyczne. Pozostawienie jej żywej może prowadzić do wytworzenia się tkanek cementowo- lub zębinopochodnych;
- podczas dewitalizacji miazgi brak jest kontroli penetracji środka dewitalizującego. W efekcie nie wiadomo, w jakim stanie znajdzie się ta tkanka po dewitalizacji.
Ekstyrpacja – metodyka zabiegu
Zabieg przeprowadza się w znieczuleniu w warunkach ściśle jałowych i bez dostępu śliny. Po dezynfekcji korony zęba, usunięciu zębiny próchnicowej lub trepanacji komory narzędzia należy zmienić. W dalszej kolejności następuje otwarcie komory, identyfikacja i poszerzenie ujść kanałów oraz właściwa część, czyli ekstyrpacja (wyłuszczenie) miazgi kanałowej. Jeśli koronowa część miazgi jest w stanie zgorzeli do ekstyrpacji należy przystąpić po usunięciu resztek miazgi zgorzelinowej z komory lub ewentualnie z ujść kanału.
Ważne, aby podczas zabiegu dobrać miazgociąg tak, aby dotrzeć nim do otworu fizjologicznego. Urządzenia zabiegowe dobiera się na podstawie zdjęć RTG.
Przez 1-2 dni może utrzymywać się niewielka wrażliwość zęba. Jeśli kanał nie może zostać wypełniony na jednej wizycie (np. z powodu krwawienia czy konieczności dłuższego opracowania), celowe jest zastosowanie nietwardniejącego preparatu w postaci mleczka lub pasty, ale pod bardzo szczelny opatrunek.
Rokowania
Wyniki leczenia zapaleń miazgi metodą ekstyrpacji w znieczuleniu, publikowane w wielu krajach świata, przy użyciu różnych technik i materiałów do wypełnień kanałów wskazują, że metoda ta daje bardzo dobre rokowania. Na efekty terapii wpływ mają przede wszystkim 2 czynniki:
- dokładność, czyli szczelność wypełnienia kanału;
- poziom wypełnienia kanału do otworu fizjologicznego.
Jeśli oba czynniki zostaną prawidłowo wykonane, osiąga się do 95% pozytywnych wyników leczenia.
Bibliografia
- Jańczuk Z., Stomatologia zachowawcza, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2004.
