Gutaperka to inaczej naturalna substancja pozyskiwana z soku mlecznego drzew z rodzaju Palaquium, swoim wyglądem mocno zbliżona do kauczuku. Ma szerokie zastosowanie w stomatologii, gdzie jest wykorzystywana głównie do wypełniania kanałów korzeniowych. Dlatego używa się jej w endodoncji, choć nie tylko.
Gutaperka – co to jest?
Pod względem chemicznym gutaperka jest trans-1,4-poliizoprenem. Wyglądem przypomina naturalny lateks. Forma trans poliizoprenu ulega szybszej krystalizacji niż forma cis i ma bardziej „uporządkowaną” strukturę. W efekcie tego gutaperka jest twardszą, bardziej kruchą i mniej elastyczną substancją niż naturalny kauczuk. W przeciwieństwie do niego może więc być wykorzystywana w stomatologii.
Ciekawostką jest, że gutaperka występuje w dwóch różnych formach: alfa oraz beta. Forma alfa ma wszystkie niezbędne parametry do zastosowania w medycynie. Jest lepka, ciągnąca, podatna na formowanie, miękka. Właśnie dlatego to ona jest stosowana do wypełniania kanałów korzeniowych. Z kolei forma beta jest ciałem stałym o niewielkim stopniu plastyczności, nie znajduje więc zastosowania w medycynie.
Pozyskiwanie gutaperki
Gutaperka jest substancją pochodzenia naturalnego, a jej nazwa wywodzi się z języka malajskiego, gdzie słowo „getah” oznacza gumę, a „percha” drzewo. Omawiany materiał uzyskuje się z soku mlecznego drzew z rodziny sączyńcowatych, głównie Palaquium gutta oraz Palaquium oblongifolia, rosnących dziko i uprawianych na Półwyspie Malajskim, Sumatrze, Filipinach, a także w Indonezji czy w południowej Afryce. Wiecznie zielone „drzewa gutaperkowe” osiągają do 40 m wysokości i 1 m średnicy.
Celem otrzymania cennego soku (wykorzystywanego później w różnych dziedzinach medycyny) w pniu drzewa wykonuje się nacięcia poprzeczne lub w kształcie litery V. Sok wypływający z rośliny jest gromadzony w małych naczyniach przymocowanych do drzewa. Rzadziej pozyskuje się go z liści, które należy świeżo zebrać, rozdrobnić, a później zgnieść. Bez względu na źródło pozyskania sok gutaperkowy poddaje się procesowi koagulacji. Należy go więc zagotować z niewielką ilością wody, a następnie ugnieść i formować pod bieżącą, zimną wodą. Chemiczna koagulacja gutaperki odbywa się przez dodanie alkoholu, amoniaku, sody kaustycznej oraz wody wapiennej.
Gutaperka – zastosowanie
Po raz pierwszy gutaperkę zaczęto stosować już w 1847 roku, czego pionierem był Edwin Trumana. Stanowiła wówczas innowacyjny materiał wypełniający oraz składnik protez zębowych. Rok później Hill opatentował preparat do wypełniania ubytków – „Hill’s stopping”, składający się głównie z gutaperki, ale również ze sproszkowanego szkła, palonego wapna oraz skalenia.
Współcześnie wypełnienia z gutaperki umożliwiają uzyskanie szczelnego zamknięcia jamy zęba, a przy tym nie powodują powstawania nieestetycznych przebarwień. Co niezmiernie ważne, gutaperka nie ulega wpływom płynów tkankowych (nie rozpuszcza się) oraz jest stabilna objętościowo. Dlatego praktycznie nie ma przeciwwskazań do jej stosowania. Kolejną zaletą gutaperki jest dobry kontrast na zdjęciach RTG i łatwość jej usunięcia z jamy zęba w przypadku konieczności powtórnego leczenia endodontycznego.
Czy gutaperka jest bezpieczna?
Właściwie wykonane wypełnienia kanałów zęba gutaperką są dobrze tolerowane przez tkanki okołowierzchołkowe. Dzięki swojej wysokiej biozgodności, gutaperka nie wywołuje reakcji alergicznych ani toksycznych, jak również zapewnia szczelne wypełnienie kanału. Podsumowując, jest całkowicie bezpieczna dla tkanek jamy ustnej oraz daje dobre rezultaty terapeutyczne.
Polecane produkty:
|
Kolagen naturalny bioalgi
Kolagen do picia to naturalny produkt z opatentowaną formułą Peptiplus® hydrolizowanego kolagenu. Dzięki temu jest bardzo wysokiej wchłanialności. Wzmacnia zęby, kości, ... Zobacz więcej... |
|
Kwas hialuronowy bioalgi
Kwas hialuronowy bioalgi to naturalny produkt z fermentacji roślinnej, dzięki czemu biodostępność jest na bardzo wysokim poziomie. Kwas hialuronowy działa głównie na takie struktury jak włosy, skóra, oczy, stawy, dziąsła ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Olczak K., Pawlicka H., Historia i biologia gutaperki – przegląd piśmiennictwa, Dent. Med. Probl. 2010, 47, 1, 101–105.
- Pawlicka H., Lipski M., Endodoncja, Wydawnictwo Kwintesencja, Warszawa 2024.
