Fibroblasty to jedne z najważniejszych komórek tkanki łącznej występującej w całym ciele człowieka bez względu na wiek. W największych ilościach znaleźć je można w skórze, gdzie odpowiadają m.in. za procesy gojenia się ran, a także produkcję kolagenu, kwasu hialuronowego i elastyny. Ostatnimi czasy coraz częściej podejmuje się badania analizujące wpływ tych komórek na rozwój rozmaitych schorzeń przewlekłych.
Fibroblasty – charakterystyka
Tkanka łączna stanowi jedną z 4 podstawowych tkanek organizmu. Powszechnie znajduje się pomiędzy innymi tkankami w całym organizmie, gdzie pełni funkcję podporową i ochronną. Składa się z komórek, włókien i macierzy zewnątrzkomórkowej. Najliczniejszymi komórkami tkanki łącznej są fibroblasty – komórki osiadłe, posiadające zdolność ruchu. Mają specyficzny, wrzecionowaty lub trójkątny, spłaszczony kształt z kilkoma wypustkami, a ich cechą charakterystyczną jest zdolność do przylegania do plastikowych pojemników wykorzystywanych w hodowli komórkowych oraz brak markerów dla innych linii komórkowych. Morfologicznie posiadają:
- pojedyncze owalne jądro komórkowe z 1 lub 2 jąderkami;
- rozbudowane szorstkie retikulum endoplazmatyczne;
- dobrze widoczny aparat Golgiego.
W większości tkanek fibroblasty przylegają do sąsiednich komórek oraz produkowanych przez siebie włókien, tworząc charakterystyczną siateczkę. Fibroblasty to komórki pochodzenia mezodermalnego. Różnią się między sobą w zależności od regionu anatomicznego, z którego pochodzą. Przykładowo fibroblasty błony śluzowej jamy ustnej rozmnażają się znacznie szybciej niż fibroblasty skóry.
Fibroblasty – funkcje
Dawniej twierdzono, że fibroblasty pełnią jedynie funkcję podtrzymania struktury dla innych komórek tkanki. W późniejszym czasie udowodniono jednak, że uczestniczą w prawidłowym funkcjonowaniu tkanek oraz w procesach patologicznych. Ponadto:
- odgrywają kluczową rolę w procesie gojenia;
- utrzymują integralność tkanki łącznej poprzez wydzielanie substancji macierzy zewnątrzkomórkowej;
- produkują kolagen, włókna retikulinowe i elastyczne, glikoproteiny, glikozaminoglikany, cytokiny, czynniki wzrostu oraz enzymy kolagenazę i stromelizynę.
Ich obecność w organizmie jest kluczowa, aby mógł on sprawnie funkcjonować jako jedna całość.
Miofibroblasty – co to jest?
Specyficzną, odkrytą stosunkowo niedawno formą fibroblastów są miofibroblasty. Stanowią one wyodrębnioną populację specyficznych komórek pochodzenia mezodermalnego, wykazujących morfologiczne i funkcjonalne właściwości zarówno fibroblastów, jak i komórek mięśni gładkich. Wyróżniają się obecnością alfa-aktyny mięśni gładkich (α-SMA) i wimentyny, natomiast nie zawierają desminy. Największą ich ilość obserwuje się w obrębie jelit, gdzie lokalizują się w bezpośrednim sąsiedztwie krypt, poniżej warstwy nabłonka powierzchniowego, stąd nazwa podnabłonkowe miofibroblasty.
Miofibroblasty stanowią źródło licznych cytokin, dzięki czemu mogą regulować lokalne procesy zapalne. Ma to spore znaczenie w przebiegu przewlekłych chorób jelit, np. wrzodziejącego zapalenia jelita grubego czy choroby Leśniowskiego-Crohona.
Fibroblasty w procesach nowotworowych
Fibroblasty rekrutowane przez nowotwór określa się jako „fibroblasty związane z nowotworem”. Stanowią heterogenną populację konstytutywnie aktywowanych komórek o zróżnicowanych zdolnościach do proliferacji i różnym pochodzeniu. Przyjmują kształt dużych gwiaździstych komórek, morfologicznie przypominających komórki mięśni gładkich. Naukowcy uważają, że prekursorami tych komórek mogą być fibroblasty tkankowe, mezenchymalne i hematopoetyczne komórki macierzyste, komórki nabłonkowe oraz śródbłonek. Aktywacja fibroblastów wiąże się natomiast ze swoistym różnicowaniem do miofibroblastów.
Udowodniono, że bezpośrednia stymulacja komórek nowotworowych czynnikami wydzielanymi przez fibroblasty związane z nowotworem nasila proliferację komórek guza, jak również sprzyja przejściu nabłonkowo-mezenchymalnemu, które może wywołać przemianę niezłośliwego nowotworu w jego złośliwą, agresywną postać.
Polecane produkty:
|
BIO Acerola - naturalna witamina C
Naturalna witamina C pozyskana została z ekologicznych upraw z owocu o nazwie Acerola. Jest standaryzowana co oznacza, że wyselekcjonowano tylko najwyższej jakości owoce, a z nich pozyskano ekstrakt. Dzięki temu ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Gruchlik A., Chodurek E., Dzierżewicz Z., Rola miofibroblastów w chorobach zapalnych jelit i procesach nowotworzenia, Przegląd Gastroenterologiczny, 6/2011.
- Dominiak A., Nowicki T., Łacheta D., Nowicka G., Fibroblasty związane z nowotworem jako potencjalny cel terapii onkologicznej, Postepy Hig Med Dosw, 73/2019.
- Klewin-Steinböck S., Wyganowska-Świątkowska M., Heterogeniczność fibroblastów, Dental Forum, 2/2020.
