Osteogeneza

Spis treści

Osteogeneza to pojęcie odnoszące się do powstawania kości w rozwoju osobniczym. Pierwotnie płód posiada szkielet chrzęstny, który wraz z upływem czasu i dalszym rozwojem ulega stopniowemu kostnieniu. To złożony proces wymagający uczestnictwa wielu związków odżywczych, hormonów i enzymów. U ludzi kostnienie rozpoczyna się w okolicy 8. tygodnia życia płodowego, trwa natomiast do 20-25 roku życia.

Osteogeneza

Osteogeneza – jak przebiega?

Osteogeneza jest procesem zwanym również kostnieniem. Podczas niego tkanka chrzęstna przekształca się w tkankę kostną. W fizjologii wyróżniamy 2 mechanizmy, dzięki którym zachodzi prawidłowe kostnienie:

  • kostnienie wewnątrzchrzęstne – na początku tkanka kostna zastępuje chrzęstną, po czym ulega skostnieniu;
  • kostnienie śródbłoniaste – bezpośrednie przekształcanie pierwotnej tkanki w tkankę kostną, z pominięciem wcześniejszego tworzenia się tkanki chrzęstnej.

Warto jednak wrócić do samego początku. Osteogeneza ma miejsce jeszcze na etapie życia płodowego. Kości kończyn tworzą się z mezodermy (warstwy pośredniej), natomiast kości centralnego szkieletu tworzą się z somity. Kostnienie wewnątrzchrzęstne można przedstawić szczegółowo w 6 etapach:

  • I – produkcja przez komórki czynników transkrypcyjnych niezbędnych do aktywacji genów tworzących chrząstkę z komórek pierwotnych;
  • II – grupowanie się komórek i przekształcanie ich w chondrocyty;
  • III – szybkie namnażanie się chondrocytów i tworzenie bazy dla rozwoju przyszłej kości;
  • IV – zahamowanie namnażania chondrocytów i ich stopniowe powiększanie się;
  • V – tworzenie macierzy, która może ulec zwapnieniu dzięki węglanom wapnia;
  • VI – przebijanie się przez macierz naczyń krwionośnych, co powoduje do obumierania chondrocytów i tworzenia się osteoblastów (komórek kościotwórczych).

Z kolei kości płaskie czaszki powstają wskutek kostnienia śródbłonowego, które odbywa się w obrębie błony tkanki łącznej.

Kiedy następuje osteogeneza?

Osteogenezę obserwuje się w największym stopniu w życiu płodowym oraz w pierwszych miesiącach życia dziecka. Przebiega ona jednak intensywnie aż do momentu ukończenia 20.-25. roku życia (proces zakańcza się w różnym momencie, co jest kwestią indywidualną danej osoby). Zjawisko osteogenezy możemy jednak zaobserwować w każdym wieku w momencie złamania kości i procesu jej regeneracji, czyli zrastania się odłamów.

Wydłużanie kości

Podczas osteogenezy następuje również wydłużanie się kości. Odbywa się ono w miejscu połączenia trzonowo-nasadowego, proces zależy więc od nasadowych płytek chrzęstnych, zwanych również wzrostowymi. W kierunku trzonu kości komórki chrzęstne przekształcają się w macierz zwapniałą. Kostnienie chrząstek kończyn wymaga dużych nakładów wapnia i fosforu, dlatego tak dużą uwagę zwraca się na dietę bogatą w minerały w przypadku kobiet ciężarnych oraz u dzieci i młodzieży. Bardzo ważna jest także suplementacja witaminy D i witaminy K. W momencie narodzin trzony kości są w dużym stopniu skostniałe, lecz ich nasady pozostają chrzęstne. Wtórne ośrodki kostnienia pojawiają się w nasadach w ciągu kilku pierwszych lat po urodzeniu. Warto przy tym wiedzieć, że kostnienie rozprzestrzenia się promieniście.

Osteogeneza dystrakcyjna

W medycynie spotkać można 2 pojęcia osteogenezy. Pierwsze dotyczy omówionego wyżej kostnienia kości, z kolei drugim jest osteogeneza dystrakcyjna mająca duże znaczenie w stomatologii czy ortopedii. To metoda zabiegowa umożliwiająca wydłużenie kości, niekiedy nawet o kilka centymetrów. Osteogeneza dystrakcyjna środkowej części twarzoczaszki oraz kompleksu szczękowego zrewolucjonizowała leczenie wad wrodzonych oraz nabytych, których leczenie jeszcze do niedawna było niezwykle skomplikowane, ograniczone i niekompletne.

Osteogeneza dystrakcyjna polega na przecięciu kości bez naruszenia ciągłości okostnej, po czym wykonuje się stopniowe odsuwanie od siebie powstałych w ten sposób fragmentów kości. Odbywa się to przy użyciu specjalnych rusztowań i stelaży. Osteoblasty każdego dnia wypełniają utworzoną lukę, tworząc w niej pełnowartościową kość.



Polecane produkty:

Bibliografia

  1. Kulewicz M., Osteogeneza dystrakcyjna w chirurgii ortognatycznej, Acta Clinica, 2/2001.
  2. Bartel H., Embriologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2020.
  3. Mescher A., Histologia Junqueira, Wydawnictwo Urban&Partner, Wrocław 2020.
Kategorie
Centrum Fizjoterapeuty
Sklep Fizjoterapeuty
Oferty pracy

Aktualności

Najpopularniejsze w zdrowie

Zostań z nami

Polecane artykuły

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *