Witamina D i jej metabolity należą do grupy rozpuszczalnych w tłuszczach organicznych związków chemicznych. Działanie tej witaminy na organizm ludzki jest niezwykle obszerne, najczęściej jednak omawia się jej pozytywny wpływ na układ kostny.
Witamina D w organizmie człowieka
Znaczna część witaminy D jest produkowana w organizmie człowieka podczas ekspozycji na światło słoneczne, w szczególności na promienie UVB. Proces ten zależy jednak od wielu czynników, w tym głównie od wieku oraz pigmentacji skóry. W związku z tym, że ekspozycja na słońce jest współcześnie bardzo ograniczona (siedzący tryb życia, mało aktywności fizycznej na zewnątrz) – szczególnie w okresie jesienno-zimowym, odnotowuje się znaczne niedobory tej witaminy. Dotyczą one w pewnym stopniu niemal wszystkich ludzi w naszym kraju. Endogenna produkcja witaminy D wskutek ekspozycji na słońce pokrywa 90% całej jej puli w organizmie.
Źródłem witaminy D w organizmie człowieka może być również dieta. W tym celu należy spożywać:
- tłuste ryby;
- tran;
- suszone grzyby;
- jaja;
- wątrobę zwierzęcą;
- produkty mleczne.
Ze względu na powszechnie występujące niedobory – witamina D powinna być uzupełniona za pomocą suplementacji. Należy pamiętać, że dzienna dawka suplementacyjna nie powinna przekraczać poziomu 4000 IU. Aby w organizmie nastąpiły zmiany i wzrost poziomu witaminy D był zauważalny, suplementacja musi być regularna i trwać dłuższy czas. Suplementacja jest wskazana niemalże każdemu, ponieważ wraz z dietą nie można pokryć całkowitego zapotrzebowania organizmu – nawet często sięgając po te produkty.
Niedobór witaminy D
Główną przyczyną niedoboru witaminy D jest unikanie ekspozycji na słońce, przebywanie głównie w domu oraz nieodpowiednia dieta, uboga w tę witaminę. Jednakże wyróżnia się wiele stanów chorobowych, które przyczyniają się do spadku tej witaminy w ustroju. Są to między innymi:
- reumatoidalne zapalenie stawów;
- otyłość;
- choroby nerek i serca;
- podwyższony poziom parathormonu w organizmie;
- nadczynność przytarczyc;
- wyniszczające choroby, np. nowotworowe;
- zespół złego wchłaniania;
- zaburzenia odżywiania;
- albinizm (bielactwo).
Niedobór witaminy D prowadzi przede wszystkim do zaburzeń w procesie mineralizacji tkanki kostnej. Pacjenci z niedoborem wykazują większą podatność na występowanie chorób przyzębia, patologicznych procesów resorpcyjnych oraz zaburzeń kościotworzenia. Dodatkowo zauważa się obniżone napięcie mięśni i zmniejszoną ich wydolność. U dzieci w wieku rozwojowym niedobór witaminy D może prowadzić do zaburzenia wyrzynania zębów zarówno zębów mlecznych, jak i zębów stałych.
Witamina D w stomatologii i ortodoncji
Przeprowadzając obszerne badanie wykazano, że lokalne podawanie witaminy D, gdy na zęby działa siła mechaniczna generowana przez aparat ortodontyczny, zwiększa szybkość przemian w obrębie tkanki kostnej, dzięki czemu następuje przyspieszenie przemieszczeń zębów. Można zatem wywnioskować, że witamina D przyczynia się do skrócenia czasu leczenia ortodontycznego.
Niedobór witaminy D przyczynia się do wypadania zębów, a także rozwoju próchnicy. W przypadku wypadania zębów mlecznych – witamina D warunkuje i wspiera proces wyrzynania się zębów stałych. Zatem, chcąc mieć piękne, zdrowe zęby, warto zbadać poziom witaminy D w organizmie i w razie konieczności uzupełniać niedobory.
Zobacz również: Wapń.
Pozostałe właściwości witaminy D
Witamina D wpływa przede wszystkim na zdrowie kości i zębów. Jednakże nie należy pomijać jej wszechstronnego działania na inne układu organizmu. Witamina D:
- wspiera układ immunologiczny – poprzez stymulację aktywności fagocytów i kontrolę przemiany monocytów do makrofagów;
- warunkuje dojrzewanie i różnicowanie keratynocytów;
- pobudza syntezę insuliny przez trzustkę;
- hamuje proliferację komórek nowotworowych;
- wspiera proces wchłaniania wapnia w jelicie cienkim;
- zmniejsza ryzyko wystąpienia cukrzycy.
Ze względu na tak liczne i ważne właściwości, witamina D powinna być dostarczana w każdym wieku, bez względu na płeć, aktywność fizyczną i inne parametry. Jest ona niezbędna nawet noworodkom, ponieważ warunkuje ich prawidłowy wzrost i rozwój – przede wszystkim w kontekście rozwijających się kości.
Bibliografia
- Tokarska P., Marczyńska-Stolarek M., Zadurska M., Rola witaminy D3 podczas leczenia ortodontycznego – przegląd piśmiennictwa, Forum Ortodontyczne, 15/2019.
- Grygiel-Górniak B., Puszczewicz M., Witamina D – nowe spojrzenie w medycynie i reumatologii, Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 68/2014.
- Walicka M., Jasik A., Paczyńska M., Wąsowski M., Tałałaj M., Marcinowska-Suchowierska E., Niedobór witaminy D – problem społeczny, Postępy Nauk Medycznych, 1/2019.
- Płudowski P., Kryśkiewicz E., Karczmarewicz E., Zasady suplementacji i standardy oceny zaopatrzenia organizmu w witaminę D w świetle jej działania plejotropowego, Postępy Nauk Medycznych, 3/2012.
Polecane produkty:
Olej z czarnuszki
Olej z czarnuszki to w 100% naturalny produkt o wysokiej koncentracji cennych składników odżywczych niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Jest źródłem m.in. niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT), mikroelementów, witamin Zobacz więcej... |