Typy uzębienia umożliwiają dokładne sklasyfikowanie zębów w zależności od wielu czynników. Wyróżniamy podział na zęby wrodzone i noworodkowe, mleczne oraz stałe, a także podziały w zależności od kształtu i wielkości zębów, budowy koron zębów oraz częstotliwości wymiany zębów. Znacznie rzadziej opisuje się typy uzębienia w zależności od układu łuków zębowych, jednak i taki podział istnieje.
Typy uzębienia w zależności od kształtu i wielkości zębów
W zależności od podanych parametrów wyróżniamy uzębienie:
- homodontyczne;
- heterodontyczne.
Uzębienie homodontyczne odnosi się do sytuacji, gdy wszystkie zęby danego gatunku mają podobny kształt i podobną wielkość. Z całą pewnością homodoncja nie odnosi się do człowieka, lecz przede wszystkim do ryb, gadów i płazów. Liczba zębów w łuku zębowym może być bardzo duża, niekiedy osiągając wartość nawet 200 zębów. Z kolei uzębienie heterodontyczne charakteryzuje się zróżnicowaniem kształtu i wielkości poszczególnych zębów, co można zauważyć u człowieka i większości ssaków. W przypadku standardowego uzębienia heterodontycznego wyróżniamy siekacze, kły, przedtrzonowce i trzonowce, przy czym poszczególne gatunki mają ustaloną liczbę zębów.
Typy uzębienia w zależności od budowy koron zębów
Odnosząc się do budowy koron zębów wyróżniamy uzębienie:
- sekodontyczne – zęby policzkowe posiadają charakterystyczne ostre guzki utworzone przez narośla szkliwa. Można to zauważyć u zwierząt drapieżnych oraz owadożernych;
- lofodontyczne – zęby policzkowe posiadają guzki uformowane w swoiste figury nazywane jarzem. Można to zauważyć u zwierząt koniowatych;
- bunodontyczne – zęby posiadają niskie, zaokrąglone guzki, co jest charakterystyczne dla zwierząt wszystkożernych;
- selenodontyczne – zęby posiadają tępe guzki w postaci półksiężyca, co jest charakterystyczne dla zwierząt przeżuwających.
Taki podział stosuje się jednak rzadko.
Typu uzębienia w zależności od częstotliwości wymiany zębów
Kolejny podział obejmuje uzębienie:
- monofiodontyczne;
- difiodontyczne;
- polifiodontyczne.
Monofiodontyzm to pojęcie odnoszące się do jednej generacji zębów, które nie podlegają wymianie. Zjawisko to występuje u niewielkiej ilości ssaków, np. u szczurów. Difiodontyzm to dwuzmianowość zębów występująca np. u człowieka, ale i u wielu innych ssaków. Obejmuje dwie generacje zębów, czyli zęby mleczne oraz zęby stałe. Z kolei polifiodontyzm to zdolność do wielokrotnej wymiany zębów w ciągu życia, co jest charakterystyczne dla większości gadów, z wyjątkiem żółwi, agam i kameleonów. W odniesieniu do ssaków, jedynymi zwierzęciami wykazującymi polifiodontyzm są niektóre gryzonie, kangury, słonie i manaty.
Typy uzębienia w zależności od układu łuków zębowych
Ostatni podział uzależniony jest od układu łuków zębowych i obejmuje:
- uzębienie izognatyczne – w momencie zamknięcia jamy ustnej zęby górne oraz zęby dolne natrafiają na siebie, co można zaobserwować np. u świń czy psów;
- uzębienie anizognatyczne – w momencie zamknięcia jamy ustnej zęby górne oraz zęby dolne nie natrafiają na siebie, co można zaobserwować np. u koni.
W praktyce, odnosząc się do człowieka, najczęściej stosujemy podział w zależności od kształtu i wielkości zębów oraz w zależności od częstotliwości wymiany zębów.
Polecane produkty:
|
Kolagen naturalny
Kolagen do picia to naturalny produkt z opatentowaną formułą Peptiplus® hydrolizowanego kolagenu. Dzięki temu jest bardzo wysokiej wchłanialności ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Muniak P., Rodzaje zębów i uzębienia zwierząt.
- Muniak P., Procesy wymiany zębów u wybranych grup ssaków w ujęciu ewolucyjnym, Problemy Nauk Biologicznych, 1/2021.
- Barczak K., Palczewska-Komsa M., Buczkowska-Radlińska J., Fizjologiczne i patologiczne zmiany zachodzące w zębach i przyzębiu związane z wiekiem, Geriatria, 10/2016.
