Obumieranie zęba (inaczej: martwica miazgi) to proces patologiczny, który zwykle postępuje powoli i przez długi czas może przebiegać bez wyraźnych objawów. Choć jego przyczyny bywają różne, zawsze prowadzi do nieodwracalnego uszkodzenia żywej tkanki wewnątrz zęba. W efekcie pojawia się ryzyko rozwoju stanu zapalnego, który (jeśli nie zostanie w porę wyleczony) może rozprzestrzenić się na okoliczne struktury oraz osłabić cały układ stomatognatyczny. Właściwą diagnostykę i dobór leczenia każdorazowo przeprowadza lekarz stomatolog. To on ocenia, jakie postępowanie pozwoli zatrzymać proces zapalny, złagodzić dolegliwości bólowe oraz zadbać o estetykę uśmiechu (zwłaszcza że martwy ząb z czasem często ulega ściemnieniu) Wczesna konsultacja i wdrożenie odpowiedniego leczenia zwiększają szansę na zachowanie zęba i uniknięcie powikłań.
Obumieranie zęba – przyczyny
Do najczęstszych przyczyn obumierania zęba zaliczyć można:
- głęboką próchnicę – bakterie przedostają się do miazgi zęba i powodują jej zapalenie lub obumarcie;
- uraz mechaniczny – np. uderzenie w ząb, upadek, zbyt mocne zgryzienie czegoś twardego, bójka;
- leczenie stomatologiczne – czasem po głębokim borowaniu miazga nie regeneruje się prawidłowo, na co w wielu przypadkach nie mamy wpływu. Wynika to z indywidualnych predyspozycji danej osoby do gojenia się;
- zwichnięcie zęba, złamanie zęba z odsłonięciem miazgi – zwłaszcza gdy problem jest bagatelizowany, więc patogeny mają więcej czasu, aby penetrować w głąb tkanek zęba;
- choroby przyzębia – infekcje dziąseł mogą rozprzestrzenić się do wnętrza zęba.
Warto wspomnieć o zjawisku obumierania zęba mlecznego, czego najczęstszą przyczyną jest uraz. Urazy zębów mlecznych występują aż u 30% dzieci. Przeważnie zdarzają się między 20. a 30. miesiącem życia, przy czym wywołane są upadkiem lub uderzeniem o ząb twardym przedmiotem. Kolejny szczyt zapadalności na urazy pojawia się między 4. a 5. rokiem życia i jest spowodowany udziałem w grach i zabawach ruchowych dzieci. Mleczne siekacze przyśrodkowe szczęki ulegają kilkukrotnie częściej urazom niż siekacze żuchwy.
Obumieranie zęba – objawy
Początkowo pojawia się ból zęba, co świadczy o toczącym się w miazdze stanie zapalnym. Jest ona tkanką bardzo dobrze unerwioną i ukrwioną, w związku z czym nawet niewielkie jej podrażnienia mogą generować silne dolegliwości. Ból jest z reguły ostry, pulsujący, może promieniować do ucha, skroni lub żuchwy. W miarę obumierania miazgi ból często ustępuje, co bywa mylące – ząb wydaje się „lepszy”, ale proces chorobowy trwa dalej. Nie oznacza to, że sam się leczy, lecz wskazuje raczej na postępujące obumieranie struktur nerwowych i miazgi. Ząb z całkowicie martwą miazgą nie boli, jednak tworzy wrota dla bakterii do dalszych, postępujących zakażeń.
Dość charakterystyczna jest również zmiana koloru zęba. Może on stopniowo ciemnieć, przybierać szary, żółty lub brunatny odcień. Dzieje się tak, ponieważ martwa tkanka i produkty jej rozkładu przenikają do zębiny. Martwy ząb może dodatkowo być nieprzyjemny przy gryzieniu, dotyku lub opukiwaniu. Nieco mniej typowymi objawami są: obrzęk dziąsła lub ropień, nieprzyjemny zapach z ust, uczucie rozpierania kości żuchwy lub szczęki, ewentualnie gorzkawy smak w jamie ustnej.
Jeśli ząb przestaje reagować na zimno czy ciepło, zazwyczaj wskazuje to już na brak żywej miazgi. Dentysta może to potwierdzić testem żywotności miazgi (np. zimnym sprayem lub prądem).
Diagnostyka obumierającego zęba
Na samym początku lekarz przeprowadza z pacjentem wywiad, w którym powinny paść pytania między innymi o doznane urazy jamy ustnej, twarzy i zębów, choroby ogólnoustrojowe, sposób dbania o higienę jamy ustnej, przebyte leczenia endodontyczne i stomatologiczne. Następnie dentysta dokonuje oględzin zęba, który obumiera, ocenia jego kolor oraz żywotność miazgi. W tym celu z reguły wykonuje test termiczny (zimny lub ciepły): przykłada zimny spray (np. CO₂) lub gorący bodziec bezpośrednio do obumierającego zęba. Ząb obumierający reaguje silnym i długim bólem. Chyba że jest całkowicie martwy, to nie pojawią się żadne dolegliwości. Uzupełnieniem diagnostyki jest RTG zęba.
Obumieranie zęba – leczenie
Obumieranie zęba jest procesem bez możliwości samoistnego ustąpienia lub cofnięcia się. Złotym standardem postępowania w takich przypadkach jest leczenie endodontyczne, zwane potocznie leczeniem kanałowym. Taki ząb zostaje odizolowany przy pomocy koferdamu (gumowej osłony chroniącej przed bakteriami i śliną), po czym następuje otworzenie zęba. Stomatolog otwiera komorę zęba i uzyskuje dostęp do kanałów korzeniowych, po czym całkowicie i dokładnie usuwa martwą tkankę miazgi. Po dezynfekcji pustych kanałów wypełnia je środkiem stomatologicznym i zakłada plombę.
W niektórych przypadkach dentysta może przepisać antybiotyk (np. przy ropniu lub dużym stanie zapalnym). W skrajnych i zaawansowanych przypadkach (np. pęknięcie korzenia, zbyt duże zniszczenie zęba) konieczna jest ekstrakcja zęba (jego usunięcie), a następnie odbudowa poprzez implant zębowy, most protetyczny lub protezę zębową.
Polecane produkty:
|
Kolagen naturalny bioalgi
Kolagen do picia to naturalny produkt z opatentowaną formułą Peptiplus® hydrolizowanego kolagenu. Dzięki temu jest bardzo wysokiej wchłanialności. Wzmacnia zęby, kości, ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Pazera R., Szczepańska J., Resorpcja jako powikłanie pourazowe – diagnostyka, leczenie, Nowa Stomatol 2016; 21(2): 135-146.
- Biskupek-Wanot A., Lemańska-Tkaczyńska J., Wanot B., Urazy zębów stałych – opis przypadków, Twój Przegląd Stomatologiczny, 6/2019.
