Bakterie Gram-ujemne to specyficzna grupa patogenów bakteryjnych, których cechą charakterystyczną jest wybarwianie się metodą Grama na inne odcienie niż fiolet (co jest typowe dla bakterii Gram-dodatnich) oraz posiadanie dość typowej budowy ściany komórkowej. Patogeny te bardzo często wywołują choroby u ludzi i u zwierząt.
Bakterie Gram-ujemne – charakterystyka
Bakterie Gram-ujemne posiadają złożoną budowę. Ich ściana komórkowa jest cienka (maksymalnie do 10 nm), w przeciwieństwie do ściany komórkowej bakterii Gram-dodatnich, która może mieć nawet do 80 nm grubości. Ponadto składa się wyłącznie z jednej warstwy mureiny i to dość słabo usieciowanej. Dominującym elementem budowy bakterii Gram-ujemnych jest natomiast błona zewnętrzna (której brak u bakterii Gram-dodatnich), w której lokalizują się fosfolipidy, białka i lipopolisacharydy. Nie ma w niej kwasów tejchojowych.
Bakterie Gram-ujemne posiadają tzw. LPS, określany jako endotoksyna. To stymulator wrodzonej i nabytej odpowiedzi immunologicznej (aktywuje limfocyty B, prowadząc do indukcji m.in. makrofagów i komórek dendrytycznych), odpowiadającej za powstawanie w organizmie gorączki. Bywa przyczyną wstrząsów. Ponadto wszystkie bakterie tej grupy mają specjalne otoczki, czyli dodatkowe warstwy polisacharydowe lub białkowe. Niekiedy nie są jednorodne pod względem grubości i słabo wiążą się z powierzchnią komórki bakteryjnej. Wówczas określa się je jako warstwa śluzowa. Otoczka i warstwy śluzowe zwane są glikokaliksem.
Co bardzo charakterystyczne, bakterie Gram-ujemne nie wybarwiają się na fioletową metodą Grama, co jest charakterystyczne dla bakterii Gram-dodatnich. Przeważnie przybierają kolor różowy bądź czerwony. Wszystko przez to, że nie wiążą one fioletu krystalicznego.
Bakterie Gram-ujemne – przykłady
Podstawowymi przykładami bakterii Gram-ujemnych są m.in. następujące patogeny:
- pałeczki z rodzaju Brucella – przybierają kształt małej pałeczki, nie posiadają rzęsek (a więc zdolności ruchu), otoczki, nie wytwarzają też przetrwalników. Wywołują brucelozę, czyli przewlekłą i zakaźną chorobę wywołującą objawy grypopodobne oraz bóle stawów, dolegliwości kardiologiczne, zaburzenia psychiczne, utratę słuchu czy bóle jąder u mężczyzn;
- pałeczki z rodzaju Salmonella – względne beztlenowce o średniej wielkości, zwykle posiadające rzęski. Wywołują salmonellę, czyli chorobę związaną głównie z układem pokarmowym, choć nie tylko. Do infekcji dochodzi najczęściej podczas spożycia surowych, zakażonych jaj lub niedogotowanego mięsa;
- pałeczki z rodzaju Shigella – nieurzęsione, nieporuszające się, względnie beztlenowe pałeczki. Odpowiadają za liczne zatrucia pokarmowe u człowieka, objawiające się kurczowym bólem brzucha i częstym oddawaniem małych ilości stolca z domieszką krwi;
- krętek blady (Treponema pallidum) – bakteria spiralna, względnie beztlenowa, wykazująca zdolność ruchu. Wywołuje choroby takie jak: kiła, bejel, frambezja;
- pałeczki okrężnicy (Escherichia coli) – względnie beztlenowa bakteria należąca do rodziny Enterobacteriaceae. Może wywoływać schorzenia układu pokarmowego i układu moczowego. Należy wiedzieć, że jest również składnikiem naturalnej mikroflory jelitowej każdego zdrowego człowieka. Bierze udział w trawieniu pokarmu oraz w produkcji witaminy K i witamin z grupy B;
- pałeczka dżumy – nie ma rzęsek, a więc zdolności ruchu. Jest wrażliwa na działanie wysokiej temperatury, ale nie ginie przez miesiące w niskich temperaturach. Wywołuje dżumę, czyli śmiertelną chorobę objawiającą się zajęciem węzłów chłonnych i martwicą tkanek;
- pałeczka Helicobacter pylori – wyposażona w kilka witek bakteria o helikalnym kształcie. Światowa Organizacja Zdrowia w 2006 roku szacowała, że zainfekowanych tą bakterią było nawet 70% ludzi w krajach rozwijających się i około 30% w krajach rozwiniętych. Wywołuje chorobę wrzodową żołądka i inne choroby żołądka.
Bakterii Gram-ujemnych jest znacznie więcej. Mogą one być zarówno patogenami chorobotwórczymi, jak i elementami mikrobioty ludzkiego organizmu.
Polecane produkty:
|
Spirulina 100% naturalna
Spirulina to naturalna alga, która uzupełnia niedobory witamin i minerałów. Jej zadaniem jest wzmocnienie organizmu i w naturalny sposób wspomaganie procesu jego oczyszczenia. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Murray P., Pfaller M., Rosenthal K., Mikrobiologia, Wydawnictwo Urban & Partner, Wrocław 2018.
- Bulanda M., Pietrzyk A., Wróblewska M., Mikrobiologia lekarska, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2023.
