Rozszczep podniebienia stanowi jedną z najczęściej występujących wad rozwojowych w obrębie twarzowej części czaszki. Występuje w formie izolowanej bądź łącznie z rozszczepem wargi i wyrostka zębodołowego. Udowodniono, że powstaje między 4. a 12. tygodniem życia płodowego. W Polsce rocznie rodzi się około 600–800 dzieci z tą wadą. Leczenie najlepiej wdrożyć natychmiast, ponieważ rozszczep podniebienia negatywnie wpływa na karmienie i rozwój niemowlęcia.
Rozszczep podniebienia – przyczyny
Przyczyny powstawania rozszczepu podniebienia nie zostały do końca poznane, uważa się, że wady tego typu stanowią połączenie działania czynników genetycznych i środowiskowych. Uważa się, że jednym z poważniejszych czynników ryzyka wad podniebienia u dzieci jest palenie papierosów przez matkę w okresie ciąży. Do innych czynników ryzyka zaliczamy:
- spożywanie alkoholu w ciąży;
- ekspozycję na związki chemiczne, np. znajdujące się w różnego rodzaju detergentach bądź w zakładach pracy związanych z branżą chemiczną. Zagrożeniem są zwłaszcza pestycydy i azotyny;
- przyjmowanie niektórych leków podczas ciąży, np. glikokortykosteroidów czy leków przeciwpadaczkowych;
- niedostateczną suplementację kwasu foliowego;
- silny stres;
- hipertermia;
- napromieniowanie, zarówno jonizujące, jak i rentgenowskie;
- infekcje przebyte w ciąży.
U rodziców powyżej 40. roku życia również wzrasta ryzyko urodzenia noworodka z rozszczepem podniebienia.
Rozszczep podniebienia – objawy
Najbardziej charakterystycznym objawem rozszczepu podniebienia jest zmiana jego wyglądu, co stanowi defekt estetyczny. U dzieci dotkniętych rozszczepem podniebienia częściej obserwuje się zaburzenia słuchu oraz zaburzenia otologiczne. Ponadto pojawia się tendencja do infekcji ucha i płuc. Bardzo często jednocześnie występuje rozszczep wargi. Obecność tego typu wad nie stanowi zagrożenia życia.
Rozszczep podśluzówkowy podniebienia
Rozszczep podśluzówkowy podniebienia to specyficzna postać wady rozszczepowej podniebienia. W przeciwieństwie do rozszczepów jawnych, wada ta nie jest mocno widoczna tuż po urodzeniu noworodka, nie stwarza również charakterystycznych problemów podczas karmienia. W rozszczepach podśluzówkowych zachowana jest ciągłość błony śluzowej podniebienia, i to zarówno od strony jamy ustnej, jak i od strony jam nosa. Z kolei pokryte przez nią mięśnie podniebienia miękkiego są w różnym stopniu rozszczepione. W niektórych przypadkach rozszczep dotyczy także podniebienia twardego.
Jawny rozszczep podśluzówkowy podniebienia cechuje triada objawów: rozdwojenie języczka, typowe centralne przeświecanie podniebienia miękkiego oraz palpacyjnie wyczuwalne wygładzenie lub wcięcie w podniebieniu kostnym, a dokładniej – w miejscu kolca nosowego tylnego.
Diagnostyka rozszczepu podniebienia
Rozszczep podniebienia można rozpoznać u płodu za pomocą badania USG. Nieprawidłowości w obrębie czaszki obserwuje się w granicach 18.-24. tygodnia ciąży, natomiast w przypadku USG przezpochwowego, nawet wcześniej. Po porodzie rozszczep podniebienia widoczny jest zazwyczaj gołym okiem i nie wymaga zaawansowanej diagnostyki.
Rozszczep podniebienia – leczenie
W leczeniu rozszczepu podniebienia największe znaczenie ma leczenie chirurgiczne – pierwotne bądź wtórne. Chirurgia pierwotna polega na zamknięciu szczeliny rozszczepu. Jej celem jest zarówno przywrócenie prawidłowej estetyki twarzy, jak i zamknięcie patologicznego połączenia między jamą ustną a jamą nosową, a tym samym odtworzenie bazy strukturalnej dla odruchów takich jak ssanie, oddychanie, żucie czy nabywanie mowy. Z kolei do grona operacji wtórnych zaliczamy między innymi odtworzenie ciągłości łuku zębodołowego czy operacje zamknięcia przetok ustno-nosowych. Leczenie chirurgiczne wdraża się w pierwszych miesiącach życia dziecka. Zanim to nastąpi, matka zostaje przeszkolona z zasad prawidłowego karmienia dziecka, co niekiedy może stwarzać pewne trudności.
W późniejszym wieku ważne są konsultacje logopedyczne, aby zadbać o prawidłowy rozwój mowy dziecka, jak również regularne kontrole stomatologiczne, ponieważ po rozszczepie podniebienia wzrasta ryzyko ewentualnych wad zgryzu. Jeśli w przebiegu rozszczepu pojawiają się problemy ze słuchem, konieczne będą także konsultacje laryngologiczne.
Polecane produkty:
|
Kwas hialuronowy
Kwas hialuronowy bioalgi to naturalny produkt z fermentacji roślinnej, dzięki czemu biodostępność jest na bardzo wysokim poziomie. Kwas hialuronowy działa głównie na takie struktury jak włosy, skóra, oczy, stawy, dziąsła ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Hortis-Dzierzbicka M., Rozszczep podśluzówkowy podniebienia. Rozpoznawanie i leczenie, Warszawa.
- Hortis-Dzierzbicka M., Interdyscyplinarne leczenie rozszczepów wargi i/lub podniebienia – aktualny stan wiedzy, Logopedia, 1/2019.
- Bilińska M., Osmola K., Rozszczep wargi i podniebienia – czynniki ryzyka, diagnostyka prenatalna i konsekwencje zdrowotne, Ginekologia Polska, 86/2015.
