Migdałki podniebienne to skupienia tkanki limfoidalnej zlokalizowane między obydwoma łukami podniebiennymi. Przy szeroko otwartych ustach zazwyczaj widać obydwa łuki oraz migdałek. Posiada on kształt jajowaty i wielkość czereśni. Migdałki podniebienne są największe w 5-6. roku życia, po czym ulegają uwstecznieniu.
Migdałki – lokalizacja
Migdałek podniebienny leży obustronnie w zagłębieniu pomiędzy obydwoma łukami podniebiennymi. Jedynie ponad migdałkiem pozostaje część niewypełniona – dół nadmigdałkowy. Migdałek styka się swoją powierzchnią tylną z łukiem podniebienno-gardłowym, natomiast jego powierzchnia przednia jest wolna. Z kolei powierzchnia boczna migdałka styka się z mięśniówką gardła i częścią policzkowo-gardłową mięśnia zwieracza gardła górnego.
W przestrzeni przygardłowej na wysokości migdałka przebiegają wielkie naczynia i nerwy:
- tętnica szyjna wewnętrzna;
- żyła szyjna wewnętrzna;
- nerw językowo gardłowy, nerw błędny, nerw dodatkowy i nerw podjęzykowy.
Nie przylegają one jednak bezpośrednio do ściany gardła. W związku z czym ich uszkodzenie w czasie zabiegu chirurgicznego jest mało prawdopodobne.
Budowa
Przedni biegun migdałka pokrywa fałd błony śluzowej, tak zwany fałd trójkątny. Rozpoczyna się on w postaci wąskiego pasma na tylnej powierzchni łuku podniebienno-językowego, ku dołowi natomiast przyczepia się szeroką podstawą do brzegu nasady języka. Przednia powierzchnia pokryta jest błoną śluzową i usiana 19-20 drobnymi zagłębieniami, które prowadzą często daleko w głąb migdałka. Zagłębienia te wiodą do przewodów, zwykle rozgałęziających się, zwanych dołkami migdałkowymi lub zatokami migdałkowymi.
Zatoki migdałkowe dzielą się w głębi migdałka, tworząc zasklepki migdałkowe. Wspomniane zatoki wysłane są (jak cała jama ustna) nabłonkiem wielowarstwowym płaskim. Poszczególne zatoki objęte są ponadto tkanką chłonną. Tworzy ona właściwy zrąb migdałka. Dodatkowo wśród tkanki chłonnej znajdują się ogniska rozmnażania leukocytów. W miejscach ich największych skupień leukocyty układają się w tak zwane węzły wtórne, w których centrum widać przejaśnienia.
Funkcje migdałków
Rola migdałków podniebiennych, podobnie jak i innych migdałków pierścienia limfatycznego gardła, polega na wytwarzaniu limfocytów. Odgrywają one również rolę w reakcjach obronnych ustroju. Zwłaszcza przeciw toksynom bakterii znajdujących się w zatokach migdałkowych.
Odczyn migdałków polega na rozplemie:
- limfocytów;
- fagocytujących komórek siateczki zrębu tkanki chłonnej.
Przy zadziałaniu silniejszych bodźców komórki te mogą same obumierać.
W przebiegu anginy złuszczone nabłonki i krwinki białe tworzą w zatokach migdałkowych tak zwane czopy. W stanach chorobowych migdałki podniebienne mogą znacznie powiększać się, zamykać cieśń gardzieli i utrudniać połykanie czy oddychanie.
Unaczynienie
Naczynia tętnicze dochodzą do migdałków od strony bocznej. Są to:
- gałęzie migdałkowe tętnicy twarzowej;
- gałęzie grzbietowe języka tętnicy językowej;
- gałązki gardłowe tętnicy gardłowej wstępującej;
- tętnice podniebienne mniejsze tętnicy podniebiennej zstępującej.
Silne unaczynienie migdałków powoduje, że przy niektórych zabiegach chirurgicznych bardzo obficie one krwawią.
Naczynia chłonne prowadzą do węzłów chłonnych szyjnych górnych głębokich, położonych na przebiegu żyły szyjnej wewnętrznej. Węzły te ulegają obrzmieniu w przypadkach stanów zapalnych migdałków podniebiennych.
Unerwienie
Nerwy zaopatrujące migdałki pochodzą od nerwu językowo-gardłowego. Bliskim sąsiedztwem jądra tego nerwu z ośrodkiem oddechowym tłumaczą niektórzy występowanie napadów kaszlu w stanach chorobowych migdałków.
Zobacz również: Żuchwa.
Bibliografia
- Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, Tom I, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
- Łasiński W., Anatomia głowy dla stomatologów, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 1993.
