Schizofrenia to zaburzenie psychotyczne, w trakcie którego osoba traci w pewnym stopniu poczucie realności. Termin ten po raz pierwszy użyto już w 1911 roku, a sama nazwa w tłumaczeniu oznacza rozszczepienie umysłu. Schizofrenię cechuje różnorodność obrazu klinicznego oraz mnogość różnych rodzajów. Diagnostyką i leczeniem choroby zajmuje się lekarz psychiatra, bardzo ważne jest jednak wsparcie najbliższych.
Schizofrenia – przyczyny
Dokładne przyczyny schizofrenii były poszukiwane od wielu lat i zawsze stanowiły temat interesujący naukowców i badaczy. Mimo tego nie udało się ich stwierdzić. Twierdzono, że może wynikać z uszkodzenia konkretnych struktur mózgowia, co jednak nie zostało potwierdzone badaniami. Podkreślano także znaczenie urazów okołoporodowych, mechanicznych uszkodzeń ośrodkowego układu nerwowego oraz trudności w przebiegu ciąży, jednak i te hipotezy zostały odrzucone. Współcześnie największe znaczenie przypisuje się czynnikom genetycznym, ponieważ aż 70% przypadków pojawia się rodzinnie. Dodatkowo zwraca się uwagę na stres psychiczny, wynikający głównie z negatywnych przeżyć.
Rodzaje schizofrenii
Istnieje międzynarodowa klasyfikacja psychiatryczna ICD-10, która wyróżniła następujące rodzaje schizofrenii:
- paranoidalna – najcięższa, typowe są urojenia i omamy, a także zaburzenia postrzegania;
- hebefreniczna – pojawiają się objawy o charakterze afektywnym, urojenia i omamy, a także nieprzewidywalne i nieodpowiedzialne zachowania. Rokowania są niekorzystne;
- katatoniczna – dominują objawy psychomotoryczne i skrajne zachowania. Typ ten występuje dość rzadko;
- rezydualna – obejmuje długotrwające i nieodwracalne objawy negatywne;
- prosta – niemożność sprostania oczekiwaniom społeczeństwa, powolne i nietypowe zachowania. W wielu przypadkach urojenia i omamy się nie pojawiają;
- niezróżnicowana – obraz kliniczny przebiega różnie, w zależności od danego przypadku. Może również łączyć cechy kilku powyższych rodzajów.
Rozpoznanie rodzaju schizofrenii ma kluczowe znaczenie dla ustalenia postępowania terapeutycznego.
Schizofrenia – objawy
W przebiegu schizofrenii występują co najmniej 3 rodzaje objawów:
- psychotyczne – omamy, urojenia, nieprawidłowe postrzeganie rzeczywistości;
- dotyczące dezorganizacji – zaburzenia myślenia, niedostosowanie zachowania;
- tzw. objawy negatywne – spłycony afekt, brak odczuwania przyjemności, alogia i awolicja.
To jednak starszy opis choroby. Dziś objawy opisuje się raczej jako:
- omamy słuchowe i wzrokowe;
- urojenia;
- zaburzenia myślenia;
- zaburzenia emocjonalne i wolicjonalne;
- zmniejszenie motywacji do działania;
- iluzje;
- zobojętnienie;
- lakoniczne wypowiedzi;
- stany depresyjne;
- zaburzenia koncentracji i pamięci;
- zdezorganizowanie zachowania.
U każdej osoby schizofrenia może przebiegać inaczej. Mimo tego, objawami, które w najbardziej widoczny sposób odróżniają schizofrenię od innych chorób są omamy, urojenia i zaburzenia myślenia. Aż 70% pacjentów doświadcza omamów słuchowych, zaś 25% omamów wzrokowych. Najczęściej są one odbierane jako głosy z zewnątrz, rzadziej z wewnątrz głowy. Mogą wydawać się bardzo realne, jakby były słyszane zza ściany lub z drugiego końca pokoju. Choremu może się wydawać, że inni ludzie mają wobec niego złe zamiary. Ryzyko samobójstw wynosi 5%.
Warto jednak pamiętać, że choroba nie ma wiele wspólnego z popularnym mitem mówiącym o rozdwojonej osobowości. Tak zwana osobowość mnoga jest całkowicie innym zaburzeniem, które w populacji występuje niezwykle rzadko i nie ma związku z zachorowalnością na schizofrenię.
Leczenie schizofrenii
Schizofrenii nie da się całkowicie wyleczyć. Choroba charakteryzuje się naprzemiennym występowaniem okresów zaostrzeń objawów i remisji, celem terapii jest więc jak najdłuższe utrzymanie remisji. Leczenie musi być kompleksowe i obejmować wszystkie dziedziny życia chorego. W okresie zaostrzenia stosuje się farmakoterapię, czyli leki przeciwpsychotyczne, a także psychoterapię. Leczenie podtrzymujące (głównie w okresach remisji) obejmuje nieco zmodyfikowaną, słabszą farmakoterapię, psychoterapię, socjoterapię i rozwój umiejętności społecznych.
Polecane produkty:
Bibliografia
- Glinowiecki M., Schizofrenia w rodzinie a system wsparcia społecznego. Analiza socjologiczna, Warszawa 2017.
- Rybakowski J., Etiopatogeneza schizofrenii – stan wiedzy na rok 2021, Psychiatria Polska, 2/2021.
- Mosiołek A., Schizofrenia jako choroba funkcjonowania poznawczego, Psychiatria, 3/2015.
