Zespół kości gnykowej to szereg objawów wywołanych zwapnieniem więzadła rylcowo-gnykowego, bądź wydłużeniem jego przyczepu w miejscu wyrostka rylcowatego kości skroniowej. Inna nazwa to zespół Eagle’a.
Przyczyny
Wprawdzie przyczyny zespołu nie zostały do końca wyjaśnione, sugeruje się jednak wpływ kilku mechanizmów. Wyrostek rylcowaty kości skroniowej może być wydłużony już od urodzenia, co wskazuje na wrodzoną przyczynę zespołu. Inni sugerują, że uraz aktywuje przetrwałe komórki macierzyste i wywołuje nadmierną reakcję gojenia. W wyniku tego inicjowane zostaje wapnienie więzadła rylcowo-gnykowego. Z kolei inna teoria wskazuje na powiązanie między zaburzeniem długości wyrosków rylcowatych, a zaburzeniami gospodarki fosforanowo-wapniowej.
Objawy
Częstą przyczyną choroby są ostre dolegliwości bólowe rozpoczynające się poniżej kąta żuchwy. Przy czym wykazują tendencję do promieniowania w stronę szyi i ucha podczas ruchów żuchwy, połykania i przy skrętach szyi. Bardzo często pacjenci zgłaszają się do lekarza z nagłym, bardzo silnym bólem ucha. Mogą temu towarzyszyć inne objawy, takie jak:
- dysfagia;
- bóle zębów;
- uczucie ciała obcego w gardle czy krtani;
- bóle gardła.
Ze względu na dość niespecyficzne objawy, podczas diagnostyki zespół kości gnykowej należy zróżnicować z guzami krtani, części krtaniowej gardła i przedniego trójkąta szyi. Ponadto objawy bólowe są bardzo podobne do tych występujących w przebiegu neuralgii nerwu językowo-gardłowego.
Klasyfikacja
Istnieją 3 główne klasyfikacje choroby. Pierwsza z nich wyróżnia zespół kości gnykowej:
- I – klasyczny: związany z powikłaniami uprzednio wykonanej tonsillektomii;
- II – zespół tętnicy szyjnej: następuje mechaniczne drażnienie włókien współczulnych przebiegających w pobliżu tętnic szyjnych przez wydłużony wyrostek.
Druga klasyfikacja wykorzystuje obraz radiologiczny i na tym opiera podział zespołu na 3 typy:
- I – uwidocznione wydłużenie wyrostka ponad ogólnie przyjętą wartość maksymalną, czyli 30 mm;
- II – wydłużenie wyrostka podzielonego na 2 części, przy czym towarzyszy temu uwidocznienie stawu rzekomego;
- III – uwidocznienie wieloczłonowego wyrostka rylcowatego.
Ostatnia, trzecia klasyfikacja ocenia położenie końca wyrostka rylcowatego w stosunku do otworu żuchwowego. Wyróżnia 3 postacie choroby: A, B i C. Wyrostek rylcowaty znajduje się kolejno powyżej, pomiędzy i poniżej otworu żuchwowego.
Diagnostyka
Podczas diagnostyki w pierwszej kolejności należy palpacyjnie ocenić okolicę szyi. Badaniem dodatkowym, aczkolwiek koniecznym, jest wykonanie tomografii komputerowej lub rezonansu magnetycznego. Może się zdarzyć, że przedłużenie wyrostka rylcowatego możliwe jest do zaobserwowania na zdjęciach pantomograficznych.
Zespół kości gnykowej – leczenie
Leczenie może być zarówno farmakologiczne, jak i chirurgiczne. W pierwszy przypadku podaje się środek znieczulający oraz steroid w okolicę przyczepu więzadła do kości gnykowej lub ostrzykuje się lożę migdałka podniebiennego. Zazwyczaj leczenie farmakologiczne nie przynosi oczekiwanych rezultatów, dlatego często konieczna jest operacja.
Szacuje się, że zabiegi chirurgiczne znoszą wszelkie dolegliwości aż u 80% chorych, dlatego to one są polecaną metodą w przypadku zespołu kości gnykowej. Zabieg można wykonać z dostępu zewnątrzustnego lub wewnątrzustnego. Mimo faktu, że przy dostępie wewnątrzustnym nie powstanie widoczna blizna, preferuje się dostęp zewnątrzustny, ponieważ posiada lepszą widoczność pola operacyjnego. Tym samym wiąże się z mniejszym ryzykiem powikłań.
Bibliografia
- Konopka T., Leczenie wybranych zespołów bólowych jamy ustnej, Polski Przegląd Neurologiczny, 1/2011.
- Iwańczyk B., Szerszeń M., Nowak J., Chmura A., Wojtowicz A., Zespół Eagle’a – przegląd piśmiennictwa, Nowa Stomatologia, 4/2015.
