Benzodiazepiny to leki o działaniu głównie uspokajającym, przeciwlękowym i przeciwdrgawkowym. Znajdują niezwykle szerokie zastosowanie w medycynie, nie tylko wśród pacjentów psychiatrycznych. Ich stosowanie powinno być jednak ostrożne, jako że może powodować uzależnienie. Benzodiazepiny oddziałują na ośrodkowy układ nerwowy, a konkretnie na czynność kwasu gamma-aminomasłowego.
Czym są benzodiazepiny?
Obecnie dostępnych jest wiele leków z tej grupy – różnią się one między sobą budową, właściwościami farmakokinetycznymi i działaniem klinicznym. Klasyfikacja benzodiazepin najczęściej opiera się na okresie półtrwania leku. Do benzodiazepin krótkodziałajacych zalicza się: brotizolam, loprazolam, triazolam. Benzodiazpiny średniodługodziałające to przede wszystkim: bromazepam, lorazepam, nitrazepam, oksazepam czy temazepam. Z kolei do benzodiazepin długodziałajacych zalicza się chlordiazepoksyd, diazepam, florazepam, ketazolam, klobazam, klorazepat, metaklozepam, oksazolam. Benzodiazepiny stanowią najczęściej przepisywane przez lekarzy lekami psychotropowe, choć ich zastosowanie w ostatnich latach i tak znacznie spadło.
Benzodiazepiny – zastosowanie
W ośrodkowym układzie nerwowym nasilają oddziaływanie najważniejszego naturalnego neuroprzekaźnika o działaniu hamującym, którym jest kwas gamma-aminomasłowy (GABA), na określone receptory. Pobudzenie receptorów GABA-ergicznych skutkuje zwiększeniem napływu jonów chlorkowych do wnętrza komórki, to zaś doprowadza do wystąpienia hiperpolaryzacji neuronu. W efekcie leki te wywołują działanie uspokajające, nasenne, amnestyczne, miorelaksacyjne oraz przeciwdrgawkowe. Benzodiazepiny mają więc zastosowanie w terapii między innymi następujących schorzeń:
- zaburzenia lękowe uogólnione;
- zaburzenia lękowe z napadami paniki;
- fobie społeczne;
- katatonia;
- bezsenność;
- nadmierne pobudzenie;
- objawy związane z odstawieniem substancji psychoaktywnych;
- akatyzja i dyskinezy;
- zachowania agresywne w przebiegu schizofrenii;
- zaburzenia afektywne;
- zaburzenia behawioralne.
Kontrowersyjne pozostaje podawanie benzodiazepin osobom starszym, jako że są one bardziej narażone na rozwój uzależnienia od leków. Decyzję o przepisaniu leków zawsze podejmuje lekarz po uzyskaniu informacji, czy leczenie nimi przewyższy ewentualne konsekwencje.
Zobacz również: NLPZ (niesteroidowe leki przeciwzapalne).
Bezpieczeństwo benzodiazepin
Omawiane leki uznawane są za bezpieczne, o ile będą stosowanie zgodnie ze wskazaniami, po wykluczeniu wszelkich przeciwwskazań. Należy przyjmować je krótkotrwale, aby nie dopuścić do wystąpienia powikłań czy przyzwyczajenia się organizmu. Podawane w standardowych dawkach doustnych nie wykazują znaczących efektów toksycznych w stosunku do układu autonomicznego, układu krążenia czy układu oddechowego. Do najczęściej występujących działań niepożądanych zaliczamy przede wszystkim:
- senność;
- zawroty głowy;
- pogorszenie sprawności psychoruchowej, w tym wzrost ryzyka upadków.
Rzadziej pojawiają się:
- zaburzenia pamięci;
- zaburzenia widzenia;
- bóle głowy;
- suchość w ustach;
- zaburzenia żołądkowo-jelitowe.
Benzodiazepiny stosowane podczas ciąży mogą powodować wady u płodów. Duże dawki, zwłaszcza podawane parenteralnie, mogą indukować depresję oddechową. Dodatkowo, przewlekłe przyjmowanie benzodiazepin powoduje rozwój tolerancji, szczególnie na ich działanie uspokajające i przeciwdrgawkowe. Nagłe zaprzestanie przyjmowania może skutkować wówczas wystąpieniem zespołu abstynencyjnego.
Przeciwwskazania do stosowania benzodiazepin
Benzodiazepiny nie powinny być przyjmowane przez pacjentów z poważnymi chorobami układu oddechowego, np. przewlekłą obturacyjną chorobą płuc czy bezdechem sennym. Ze względu na potencjał uzależniający nie powinny być stosowane przez pacjentów z uzależnieniem od leków czy narkotyków w wywiadzie (także w przeszłości). Przeciwwskazaniem jest ciąża, jako że benzodiazepiny mogą negatywnie wpływać na rozwój płodu. Dodatkowo wśród względnych przeciwwskazań znajdują się: miastenia i depresja. Leki z tej grupy są dostępne wyłącznie na receptę, którą przepisuje lekarz psychiatra.
Polecane produkty:
|
Kolagen naturalny
Kolagen do picia to naturalny produkt z opatentowaną formułą Peptiplus® hydrolizowanego kolagenu. Dzięki temu jest bardzo wysokiej wchłanialności ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Basińska-Starzycka A., Jamroży A., Habrat B., Odstawienie benzodiazepin i leczenie zespołów abstynencyjnych u osób uzależnionych – indywidualizacja postępowania w oparciu o monitoring kliniczny i farmakokinetyczny, Alkoholizm i Narkomania, 1/2009.
- Bieńkowski P., Benzodiazepiny – przegląd podstawowych wskazań do stosowania w psychiatrii, Psychiatria, 1/2016.
- Basińska-Szafrańska A., Benzodiazepiny – zalety i ryzyko stosowania, Psychiatria po Dyplomie, 1/2013.
