Omdlenie to przejściowa utrata świadomości wywołana uogólnionym, przemijającym (przejściowym) spadkiem perfuzji (przepływ płynu ustrojowego) mózgu. Manifestuje się gwałtownym początkiem, krótkim czasem trwania oraz samoistnym całkowitym ustąpieniem. Problem ten dotyczy zarówno dzieci, jak i osób dorosłych czy seniorów bez względu na stan zdrowia. Oznacza to, że może mieć zarówno podłoże patologiczne, chorobowe, jak i całkowicie fizjologiczne. Jeśli jednak omdlenia nawracają, są częste lub towarzyszą im niepokojące objawy, należy skonsultować się z lekarzem.
Jak wygląda omdlenie?
Omdlenie trwa dość krótko, zazwyczaj 5–15 sekund, a sporadycznie nieco dłużej. Po tym czasie następuje pełny powrót świadomości, bez ubytków neurologicznych. Jeżeli jednak utrata świadomości jest długotrwała (godziny, dni), definiuje się ją jako śpiączkę. Ocenia się, że nawet 15% osób doświadczyło co najmniej jednego incydentu omdlenia między 8. a 18. rokiem życia. Dość charakterystyczne są tzw. objawy zwiastujące, czyli takie, które pojawiają się jeszcze zanim dojdzie do pełnego omdlenia. Nazywa się je stanem przedomdleniowym i obejmują:
- nudności;
- uczucie gorąca lub zlewne, zimne poty;
- mroczki przed oczami i inne formy zaburzeń widzenia;
- bladość skóry;
- zawroty głowy;
- uczucie pustki i dezorientacji;
- osłabienie, utratę sił.
W trakcie omdlenia osoba traci napięcie mięśniowe i osuwa się na ziemię. Jest nieprzytomna, ale zwykle oddycha. Skóra może być blada, kończyny chłodne, spada także tętno, a sam oddech staje się płytki. Po kilku lub kilkunastu sekundach taka poszkodowana osoba odzyskuje świadomość samoistnie, czemu może towarzyszyć uczucie dezorientacji i zmęczenia.
Omdlenie – przyczyny
W zakresie kardiologii wyróżnia się 3 rodzaje omdlenia:
- odruchowe – neurogenne zespoły omdleniowe, wywołane zaburzeniami neuroregulacji układu krążenia. Przyczynami mogą być tutaj: nagłe przyjęcie stojącej pozycji ciała, zwłaszcza po wcześniejszym, dłuższym leżeniu, nadwrażliwość zatoki tętnicy szyjnej, silne emocje, podnoszenie ciężkich przedmiotów, gra na instrumentach dętych przez dłuższy czas;
- ortostatyczne – ten typ omdleń występuje w bardzo krótkim czasie po pionizacji. Wskutek gwałtownej zmiany pozycji ciała na pionową dochodzi do nagłego obniżenia ciśnienia tętniczego i jednoczesnego spadku obciążenia wstępnego prawej komory, spowodowanego zaleganiem krwi w obwodowym układzie żylnym. Czynniki te zmniejszają przepływ mózgowy i wywołują krótkotrwałą utratę przytomności;
- kardiogenne – każdy czynnik, który zmniejsza pojemność wyrzutową serca (np. przyczyny mechaniczne, arytmia, hipowolemia) albo obniża całkowity opór naczyń obwodowych, może spowodować zaburzenia hemodynamiczne, w następstwie których obniża się ciśnienie tętnicze krwi oraz zmniejsza perfuzję w mózgu, co w konsekwencji może spowodować omdlenie.
Zdecydowanie najczęściej to właśnie czynniki kardiogenne prowadzą do omdleń, choć nie tylko. Innymi możliwymi przyczynami są:
- migrena z aurą;
- padaczka;
- udar mózgu;
- odwodnienie lub nagła utrata znacznych objętości krwi;
- hiperwentylacja.
Omdlenia mogą być ponadto konsekwencją przyjmowania niektórych leków, zwłaszcza obniżających ciśnienie tętnicze krwi, jak diuretyki czy beta-blokery. Spadek ciśnienia tętniczego może mieć miejsce w I i III trymestrze ciąży, gdy ucisk na żyłę główną dolną przez rosnącą macicę w połączeniu z nagłymi zmianami hormonalnymi powoduje zaburzenia przepływu krwi.
Diagnostyka omdlenia
Samo omdlenie jest proste do zauważenia, jednak istotna jest identyfikacja jego przyczyn. W tym celu lekarz zbiera szczegółowy wywiad zdrowotny z pacjentem, zleca morfologiczne badania krwi oraz sprawdza inne laboratoryjne parametry, takie jak glukoza, elektrolity, D-dimery, hormony tarczycy, enzymy sercowe. Dodatkowo nierzadko zleca się szczegółową diagnostykę kardiologiczną, w skład której wchodzą badania takie jak Holter EKG, EKG, ECHO serca, test pochyleniowy czy pomiar ciśnienia tętniczego.
Omdlenie – leczenie
Leczenie omdleń powinno być przyczynowe, jeśli tylko jest taka możliwość. Przykładowo, podstawą terapii omdleń odruchowych jest postępowanie niefarmakologiczne, w tym edukacja, modyfikacje stylu życia oraz zapewnienie o niegroźnym charakterze tego stanu. Natomiast w przebiegu omdleń wywołanych chorobami serca należy już wdrożyć celowaną farmakoterapię kardiologiczną.
Pierwsza pomoc przy omdleniu
Pierwsza pomoc przy omdleniu polega na ułożeniu osoby poszkodowanej w pozycji leżącej na plecach z uniesionymi nogami (około 30 cm) dla poprawy krążenia. Należy następnie jak najszybciej upewnić się, że poszkodowany ma drożne drogi oddechowe i oddycha. Rozluźnienie ciasnych ubrań, takich jak kołnierzyk czy krawat, także jest istotne. W dalszej kolejności, jeśli poszkodowany nie odzyskuje przytomności w krótkim czasie, należy wezwać pogotowie ratunkowe. Pomoc jest potrzebna również wtedy, gdy podczas upadku doszło do uszkodzenia ciała, zwłaszcza głowy.
Polecane produkty:
|
Spirulina 100% naturalna
Spirulina to naturalna alga, która uzupełnia niedobory witamin i minerałów. Jej zadaniem jest wzmocnienie organizmu i w naturalny sposób wspomaganie procesu jego oczyszczenia. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Nowakowska E., Morka A., Szydłowski L., Omdlenia u dzieci i młodzieży jako nagła, przemijająca, krótkotrwała i samoistnie ustępująca utrata świadomości spowodowana zmniejszeniem perfuzji mózgu, Pediatr Med Rodz 2014, 10 (3), p. 234–241.
- Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2006.
