Utrata apetytu to objaw, który może mieć różne podłoże – zarówno patologicznych, jak i fizjologicznych. Często pojawia się okresowo, np. w czasie infekcji, stresu lub przemęczenia, jednak gdy utrzymuje się dłużej, może prowadzić do niedożywienia i osłabienia organizmu. Problem ten szczególnie często dotyczy osób starszych, u których brak łaknienia sprzyja niedoborom witamin i minerałów oraz spadkowi masy ciała. W przypadku przewlekłej utraty apetytu warto skonsultować się z lekarzem, aby ustalić przyczynę i wdrożyć odpowiednie postępowanie – od modyfikacji diety, po celowaną suplementację wspierającą regenerację i odporność.
Utrata apetytu – przyczyny
Patologiczne przyczyny utraty apetytu mogą być następujące:
- czynniki psychiczne, np. depresja, stany lękowe, fobie, anoreksja, zaburzenia odżywiania, wypalenie zawodowe, zespół stresu pourazowego;
- infekcje i choroby o charakterze ostrym – angina, grypa, przeziębienie, infekcje układu moczowego, choroby pasożytnicze;
- choroby przewlekłe, zwłaszcza takie jak nowotwory, choroby nerek, wątroby, tarczycy, serca, schorzenia autoimmunologiczne;
- przewlekła terapia sterydami, immunosupresyjna, radioterapia;
- problemy układu pokarmowego, np. choroba refluksowa przełyku, celiakia, wrzody żołądka i/lub dwunastnicy, zespół jelita drażliwego, choroba Leśniowskiego-Crohna;
- stosowanie używek, zwłaszcza alkoholu.
Utrata apetytu jest dość częsta u osób starszych, ponieważ wiąże się u nich z brakiem odczuwania głodu, a po części także z szybszym i/lub silniejszym działaniem sygnałów sytości. Kluczową rolę w powyższych procesach odgrywają hormony regulujące łaknienie pochodzące z przewodu pokarmowego i tkanki tłuszczowej. Proces starzenia może prowadzić do zmian w centralnym mechanizmie kontroli apetytu. Dodatkowo seniorzy mogą w mniejszym stopniu odczuwać zapach i smak, co nie zachęca do spożywania posiłków. Podobnie niższy poziom aktywności fizycznej sprawia, że organizm nie ma tak dużego zapotrzebowania kalorycznego.
Do grona czynników fizjologicznych powodujących utratę apetytu zalicza się natomiast silny stres w życiu codziennym, niewyspanie się, tremę, nadmiar obowiązków, poczucie smutku i żalu, a nawet przemęczenie fizyczne. Kobiety przechodzące menopauzę mogą odczuwać niższy poziom apetytu, podobnie jak osoby żyjące w biegu (mające szybkie tempo życia).
Utrata apetytu – objawy i konsekwencje
Bezpośrednie objawy związane z utratą apetytu prezentuje się następująco:
- brak chęci do jedzenia, nawet ulubionych potraw;
- odczuwanie sytości już po kilku kęsach;
- odruchy wymiotne przy zapachu lub smaku jedzenia;
- jedzenie z przymusu lub całkowite unikanie posiłków;
- utrata masy ciała (jeśli problem trwa dłużej).
Nierzadko utracie apetytu towarzyszą objawy ogólne takie jak na przykład zmęczenie i senność, spadek koncentracji, objawy depresyjne, zaburzenia pamięci i równowagi, nudności, wzdęcia, bóle brzucha, bóle głowy, zaburzenia defekacji i mikcji. Wszystko to może być konsekwencją odwodnienia i narastających niedoborów pokarmowych. Konsekwencje długoterminowe utraty apetytu to:
- spadek masy ciała;
- zaburzenia hormonalne;
- niepłodność;
- niedobory żywieniowe i związane z nimi dolegliwości;
- zaburzenia funkcji ważnych narządów wewnętrznych.
Jeśli utrata apetytu trwa powyżej 5 dni lub towarzyszą jej niepokojące objawy, należy udać się do lekarza.
Utrata apetytu – leczenie
Utratę apetytu przede wszystkim leczy się przyczynowo. Dlatego tak ważne jest określenie, skąd bierze się ten problem. Przykładowo przy zaburzeniach psychicznych nieoceniona będzie pomoc psychiatry lub wsparcie psychoterapeutyczne, natomiast przy infekcjach bakteryjnych wdraża się antybiotyki. Możliwość wyleczenia nie istnieje przy chorobach przewlekłych. Tutaj dąży się do ustabilizowania ich i uzyskania jak najdłuższego okresu remisji.
Do grona domowych sposobów leczenia problemów z apetytem zaliczyć można między innymi:
- picie wody i naparów ziołowych wzbudzających apetyt (np. z mięty pieprzowej, rumianku, kopru włoskiego);
- aktywność fizyczną na świeżym powietrzu;
- jedzenie częściej, ale mniejszych objętościowo porcji;
- mocne doprawianie dań, aby były zachęcające zarówno smakowo, jak i aromatycznie;
- spożywanie produktów lekkostrawnych, po których nie pojawi się uczucie ciężkości i szybkiego „zapełnienia się”;
- jedzenie powolne, w spokoju, w miłym otoczeniu, bez pośpiechu;
- stosowanie naturalnych pobudzaczy apetytu, takich jak np. chrzan, czosnek, sok z cytryny, ocet jabłkowy czy gorzka czekolada.
Domowe metody mogą być jednak uzupełnieniem działań, a nie podstawą postępowania, jeśli u pacjenta występują choroby przewlekłe.
Polecane produkty:
|
Spirulina 100% naturalna
Spirulina to naturalna alga, która uzupełnia niedobory witamin i minerałów. Jej zadaniem jest wzmocnienie organizmu i w naturalny sposób wspomaganie procesu jego oczyszczenia. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Kaźmierczak-Wojtas N., Niedzielski A.,Anorexia nervosa – rys historyczny i ewolucja kryteriów diagnostycznych, Archiwum Historii i Filozofii Medycyny, 79/2016.
- Wernio E., Dardzińska J., Małgorzewicz S., Anoreksja wieku podeszłego – epidemiologia, przyczyny, konsekwencje zdrowotne, Geriatria, 10/2016.
