Gruczoł tarczowy (łac. Glandula thyroidea) zwany powszechnie tarczycą, jest nieparzystym gruczołem zlokalizowanym w przedniej części szyi. Jego główną funkcją jest produkcja ważnych hormonów, które wpływają przede wszystkim na procesy metaboliczne. W dzisiejszych czasach bardzo często diagnozuje się problemy czynności tarczycy, zwykle jej nadczynność i niedoczynność.
Budowa gruczoły tarczowego
Gruczoł tarczowy składa się z 2 płatów bocznych, połączonych wąskim pasmem tkanki tarczycowej (tak zwaną węziną). U niektórych osób stwierdza się również obecność dodatkowego, piramidowego płata. Tarczycę dokoła obejmują powięzi szyjne oraz mięśnie szyi. Grzbietowo-bocznie gruczoł ten sąsiaduje z pasmem naczyniowo-nerwowym szyi. Z kolei grzbietowo przylegają do niego przełyk, kręgosłup oraz mięśnie przykręgosłupowe.
Budowa histologiczna tarczycy cechuje się występowaniem pęcherzyków o ścianach składających się z jednej warstwy komórek nabłonkowych. Są to tak zwane komórki pęcherzykowe tarczycy, które w warunkach normalnych przybierają kształt sześcienny. Pęcherzyki są wypełnione substancją białkową, zwaną koloidem.
Zobacz również: Przestrzeń podżuchwowa.
Za co odpowiada gruczoł tarczowy?
Hormony tarczycy są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu na każdym etapie jego życia – szczególnie w okresie życia płodowego, ponieważ:
- warunkują prawidłowy rozwój płodu;
- wspierają rozwój i czynność mózgu, zmniejszając ryzyko poważnych patologii układu nerwowego;
- biorą udział w metabolizmie białek, tłuszczów i węglowodanów;
- kontrolują gospodarkę wapniowo-fosforanową.
Do pozostałych funkcji trójjodotyroniny, tyroksyny i kalcytoniny można zaliczyć:
- kontrolę bilansu wodnego;
- kontrolę przemian energetycznych i produkcję ciepła;
- rozwój i dojrzewanie układu kostnego;
- regulację siły mięśniowej.
Aby tarczyca mogła prawidłowo funkcjonować i produkować te ważne hormony konieczna jest odpowiednia podaż jodu. Jego naturalnymi źródłami w diecie są: żółtka, ryby morskie, mleko i produkty mleczne, niektóre owoce i warzywa oraz mięso wołowe. W efekcie jod dostaje się do organizmu człowieka głównie przez przewód pokarmowy – ze spożytym pokarmem i wodą pitną. Prawidłowa czynność tarczycy zwana jest eutyreozą.
Gruczoł tarczowy – kontrola wydzielania
Nie tylko jod jest istotny dla prawidłowej pracy tarczycy. Wpływa na to także współpraca dobrze działającego układu podwzgórze-przysadka oraz układu współczulnego. Działa to na zasadzie ujemnego sprzężenia zwrotnego. Syntezę i wydzielanie hormonów tarczycy zwiększają między innymi:
- TSH – hormon tyreotropowy wzmagający wychwyt jodu przez komórki tarczycy;
- niskie temperatury;
- wazopresyna i adrenalina.
Natomiast regulacja produkcji kalcytoniny zależy wyłącznie od stężenia wapnia we krwi. Dodatkowo często zauważa się upośledzenie czynności tarczycy u kobiet w ciąży, co ma związek z licznymi zmianami hormonalnymi w tym okresie.
Gruczoł tarczowy – choroby
Jak wspomniano wcześniej, najczęściej diagnozuje się niedoczynność i nadczynność gruczoły tarczowego. Do pozostałych często występujących schorzeń można jednak zaliczyć także: chorobę Hashimoto, chorobę Gravesa-Basedowa, wole guzkowe, nowotwory, zespół oporności na hormony tarczycy. Leczeniem patologii tarczycy zajmuje się endokrynolog.
Zobacz również: Pierścień Waldeyera.
Unaczynienie gruczołu tarczowego
Za unaczynienie tarczycy odpowiadają tętnice tarczowa górna i tarczowa dolna, zaś odpływ żylny pozyskiwany jest dzięki żyłom: tarczowej górnej, dolnej i najniższej. Odpływ chłonki następuje do węzłów chłonnych szyjnych głębokich.
Zobacz również: Pień ramienno-głowowy.
Unerwienie gruczołu tarczowego
Unerwienie tarczycy pochodzi z układu współczulnego i przywspółczulnego. Odpowiadają za nie nerwy tarczowe górne, środkowe i dolne oraz sploty tarczowe górne i dolne.
Polecane produkty:
|
BIO Acerola - naturalna witamina C
Naturalna witamina C pozyskana została z ekologicznych upraw z owocu o nazwie Acerola. Jest standaryzowana co oznacza, że wyselekcjonowano tylko najwyższej jakości owoce, a z nich pozyskano ekstrakt. Dzięki temu ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Lewiński A., Sewerynek E., Gruczoł tarczowy – zmiany struktury i funkcji gruczołu w przebiegu procesu starzenia, Przewodnik Lekarza, 4/2000.
- Pantofliński J., Badania przesiewowe tarczycy wśród dorosłych mieszkańców regionu krakowskiego, Kraków 2008.
- Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
