Skrzep to półstała, galaretowata struktura powstająca w wyniku naturalnego procesu krzepnięcia krwi, którego celem jest szybkie zatrzymanie krwawienia po uszkodzeniu naczynia krwionośnego. Mechanizm ten stanowi kluczowy element ochronny organizmu i zapobiega utracie krwi. Problem pojawia się wówczas, gdy skrzep formuje się w naczyniu bez wcześniejszego uszkodzenia lub gdy oderwie się od ściany naczyniowej. W takiej sytuacji przyjmuje postać zakrzepu, który może zaburzać prawidłowy przepływ krwi i wiązać się z poważnym zagrożeniem dla zdrowia, a nawet życia. Zrozumienie, kiedy skrzep jest zjawiskiem fizjologicznym, a kiedy staje się niebezpieczny, pozwala szybciej reagować i świadomie dbać o swoje zdrowie.
Co to jest skrzep?
Skrzep to zlepek krwi lub innej cieczy ustrojowej, powstający w konsekwencji procesów krzepnięcia – zamiany płynnej krwi w stałą masę. Może być zarówno pożądany, jak i patologiczny, zagrażający zdrowiu i życiu. Fizjologiczny skrzep odgrywa istotną rolę w utrzymaniu hemostazy, czyli równowagi pomiędzy krwawieniem a krzepnięciem krwi.
Podstawowa rola skrzepu to przede wszystkim uszczelnienie uszkodzonego naczynia krwionośnego i zatrzymanie wypływu krwi. Dzięki temu organizm nie traci nadmiernej ilości krwi po zranieniu. Można zatem powiedzieć, że skrzep działa jak „naturalny opatrunek”, który zatyka ranę.
Jak powstaje skrzep?
Tworzenie się skrzepu fizjologicznego jest dość charakterystyczne i bardzo dobrze poznane. Przebiega w kilku istotnych etapach następujących kolejno po sobie. Prezentują się one następująco:
- uszkodzenie naczynia krwionośnego – wskutek przerwania ciągłości ściany naczynia (np. przy skaleczeniu) dane naczynie kurczy się, aby ograniczyć wypływ krwi. To naturalna, fizjologiczna reakcja tkanek zapobiegająca zjawiskowi wykrwawienia się;
- tworzenie czopa płytkowego – płytki krwi (trombocyty) przyklejają się do miejsca uszkodzenia i do siebie nawzajem. Jednocześnie wydzielają substancje, które przyciągają kolejne płytki i aktywują kaskadę krzepnięcia;
- aktywacja białek osocza (wspomniana tzw. kaskada krzepnięcia) – w osoczu znajdują się tzw. czynniki krzepnięcia (głównie białka), które oddziałują na siebie wzajemnie aż do powstania trombiny;
- tworzenie włóknika (fibryny) – trombina przekształca rozpuszczalne białko fibrynogen w nierozpuszczalną fibrynę. W dalszym ciągu włókna fibryny tworzą sieć, będącą bazą dla całego skrzepu;
- utworzenie skrzepu – sieć fibryny z komórkami krwi tworzy zwartą, galaretowatą masę, czyli właśnie docelowy skrzep. Jego głównym zadaniem jest uszczelnianie rany i zahamowanie krwawienia;
- obkurczanie i rozpuszczanie skrzepu (fibrynoliza) – jeśli rana się zagoi, skrzep stopniowo się obkurcza i rozpuszcza, aby przywrócić prawidłowy przepływ krwi.
Czynniki krzepnięcia
Większość czynników krzepnięcia oznacza się umownie liczbami rzymskimi. Do ich uwolnienia dochodzi w momencie przerwania ciągłości tkanek w procesie nazywanym kaskadą krzepnięcia. Bierze w niej udział blisko 30 różnych czynników. Największe znaczenie dla prawidłowego krzepnięcia ma 12 z nich. Choć mają indywidualne nazwy, często określa się je za pomocą numerów, np.: czynnik I – fibrynogen, czynnik II – protrombina, czynnik III – tromboplastyna i tak dalej.
Zobacz również: Inhibitory krzepnięcia.
Zakrzep
Zakrzepica to choroba, w przebiegu której dochodzi do powstawania skrzepów patologicznych wewnątrz naczynia krwionośnego. Szacuje się, że 1/5 takich skrzeplin może się sama rozpuścić. Niestety, w większości przypadków taka grudka skrzepliny będzie w różnym stopniu blokować prawidłowe krążenie krwi w naczyniu. Najczęstszym miejscem formowania skrzepliny są żyły kończyn dolnych, zwłaszcza te w łydkach lub udach.
Największym zagrożeniem związanym z zakrzepicą jest ryzyko oderwania się skrzepliny, która może przedostać się do tętnicy płucnej, wywołując zator płucny. Zablokowana przez obecność skrzepliny tętnica nie jest wtedy w stanie doprowadzać krwi z serca do płuc, co w konsekwencji zaburza prawidłowe ukrwienie tego narządu i może prowadzić do nagłego zgonu. Zakrzepica nóg i zator płucny łącznie określane są jako żylna choroba zakrzepowo-zatorowa.
Polecane produkty:
|
Spirulina 100% naturalna
Spirulina to naturalna alga, która uzupełnia niedobory witamin i minerałów. Jej zadaniem jest wzmocnienie organizmu i w naturalny sposób wspomaganie procesu jego oczyszczenia. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Silverthorn D., Fizjologia człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
- Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2006.
