Od dziecka każdy człowiek powinien wiedzieć jak myć zęby, aby szczotkowanie ich było skuteczne. Wbrew pozorom nie jest to czynność, którą można wykonać na szybko i w pośpiechu. Prawidłowa higiena jamy ustnej wymaga regularności i odpowiedniej wiedzy.
Pielęgnacja jamy ustnej
Człowiek wytworzył mechanizm samooczyszczania jamy ustnej przez ruchy mięśni policzków, warg i języka, który jest u dzieci słabiej rozwinięty niż u dorosłych. Intensywne żucie twardych pokarmów pobudza wydzielanie śliny i przyczynia się do oczyszczania z resztek pokarmowych zębów i dziąseł. W celu usunięcia płytki nazębnej konieczne są zabiegi higieniczne, których efekt zależy od zastosowanej metody, czasu, częstości i intensywności ich przeprowadzania.
Sugeruje się, że dzięki prawidłowemu i systematycznemu pielęgnowaniu jamy ustnej można w około 50% zahamować przyrost nowych ubytków próchnicowych oraz zapewnić dobry stan zdrowotny dziąseł.
Poza domową pielęgnacją jamy ustnej należy raz na pół roku wybrać się na wizytę kontrolną do lekarza stomatologa, który oceni stan uzębienia oraz zaleci ewentualne profesjonalne zabiegi pielęgnacyjne, np. fluoryzację zębów czy piaskowanie zębów.
Akcesoria do pielęgnacji jamy ustnej
W pierwszej kolejności należy zaopatrzyć się w podstawowe akcesoria do higieny jamy ustnej. Są to:
- szczoteczka do zębów;
- pasta do zębów;
- kubek ciepłej wody;
- płyn do płukania jamy ustnej;
- nić dentystyczna.
Dobór szczoteczki do zębów powinien być przemyślaną decyzją. Na początku należy zastanowić się nad elektryczną i tradycyjną. Szczoteczka elektryczna podczas pracy wykonuje ruchy rotacyjne, pulsacyjne i oscylacyjne, dzięki czemu dopasowuje się do kształtu powierzchni zębów i skuteczniej niż zwykła szczoteczka usuwa płytkę nazębną z zębów głębiej położonych w jamie ustnej (ósemek, siódemek). Szczoteczka elektryczna lepiej sprawdzi się u dzieci z zaburzeniami rozwojowymi, które mają trudności z wykonywaniem czynności manualnych.
Z kolei szczoteczka tradycyjna zawsze będzie dobrym rozwiązaniem dla osób, które poświęcają uwagę higienie jamy ustnej. Należy tylko odpowiednio ją dobrać. Niektórzy badacze sugerują, że lepiej sprawdza się w czyszczeniu przestrzeni między sąsiednimi zębami niż elektryczna.
Najpierw należy znaleźć szczoteczkę o odpowiedniej wielkości, dopasowaną do wieku. Dzieci wymagają mniejszej główki niż osoby dorosłe. Następnie zwraca się uwagę na sztywność włosia – wyróżnia się szczoteczki twarde, średnie i miękkie. Twarde najlepiej usuwają osad nazębny, dlatego wybierane są przez palaczy czy osoby regularnie pijące kawę. Jednak duża sztywność włosia może znacznie podrażniać i ranić dziąsła. Dlatego sięgać po nie mogą osoby wyłącznie zdrowe, z silnymi, niewrażliwymi dziąsłami. Szczoteczki średnie są optymalnym wyborem dla wszystkich zdrowych osób. Skutecznie czyszczą zęby, a jednocześnie nie podrażniają dziąseł. Z kolei po szczoteczki miękkie powinny sięgać osoby z nadwrażliwymi dziąsłami lub z odsłoniętymi szyjkami zębowymi, a także małe dzieci.
Jak myć zęby?
Wyróżnia się kilka metod szczotkowania zębów:
- obrotową – główkę szczotki ustawia się pod kątem 45° do oczyszczanej powierzchni w ten sposób, aby włosie obejmowało również dziąsło, a końce włosia były skierowane dodziąsłowo. Szczotkę przesuwa się ruchem obrotowym w kierunku powierzchni żującej (brzegu siecznego). Ten obrotowy, a jednocześnie wymiatający ruch szczotki powtarza się kilkakrotnie w oczyszczanym fragmencie łuku zębowego, obejmującym zwykle dwa zęby;
- szorowania – polegającą na poziomych ruchach szczotki. Szczotkę przemieszcza się tam i z powrotem dziesięć razy w tym samym miejscu. W ten sposób oczyszcza się kolejne grupy zębów;
- Fonesa – polegająca na okrężnych ruchach szczotki. Włosie szczotki ustawia się pod kątem prostym do długiej osi zęba. Powierzchnie policzkowe (wargowe) oczyszcza się ruchami okrężnymi przy zwartych łukach zębowych, pozostałe powierzchnie przy otwartych ustach. Szczotkowanie rozpoczyna się od zębów trzonowych i kontynuuje do zębów przednich.
Wybór odpowiedniej metody zależy od indywidualnych preferencji. Jednak nie zaleca się metody szorowania osobom korzystającym z tradycyjnych szczoteczek o twardym włosiu, ponieważ może dojść do podrażnień dziąseł.
Sugeruje się, że każdy powinien myć zęby 2 razy dziennie – rano i wieczorem, aby zachować prawidłową higienę w jamie ustnej. Czynność powinna trwać co najmniej 2 minuty, po czym należy przepłukać usta wcześniej przygotowaną ciepłą wodą, aby oczyścić jamę ustną z resztek piany po paście. Dodatkowo należy dokładnie umyć szczoteczkę, najlepiej przepłukując ją wrzątkiem.
Korzystać z nici dentystycznej można zarówno przed, jak i po szczotkowaniu zębów. Zwykle zaleca się jednak przed, ponieważ resztki zanieczyszczeń z przestrzeni międzyzębowych, które pojawią się po nitkowaniu, można łatwo usunąć szczotkowaniem.
Na koniec należy przepłukać usta specjalnym płynem. Wybór tego typu produktów na rynku jest ogromny, zatem należy dobrać środek do własnych preferencji lub zaleceń stomatologa.
Bibliografia
- Szpringer-Nodzak M., Wochna-Sobańska M., Stomatologia wieku rozwojowego, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2003.
- Szczepańska J., Hilt A., Daszkowska M., Marczuk-Kolada G., Zalecenia w zakresie higieny jamy ustnej dla dzieci i młodzieży w kolejnych grupach wiekowych, 2017.
