Mięśnie nadgnykowe występują w tej samej liczbie co mięśnie podgnykowe. Są to mięśnie: dwubrzuścowy, rylcowo-gnykowy, żuchwowo-gnykowy i bródkowo-gnykowy. Działają one zarówno na kość gnykową, jak i na żuchwę – w zależności od tego, która kość jest ustalona.
Pochodzenie mięśni nadgnykowych
Mięśnie nadgnykowe (łac. Musculi suprahyoidei) przyczepiające się do kości gnykowej i żuchwy należą do mięśni szyi. Powstały one z mięśni dwóch pierwszych łuków skrzelowych. Z pierwszego łuku skrzelowego rozwijają się mięśnie dna jamy ustnej (mięśnie: żuchwowo-gnykowy i brzusiec przedni mięśnia dwubrzuścowego) – ich nerwem jest nerw trójdzielny. Natomiast z drugiego łuku skrzelowego powstaje mięsień rylcowo-gnykowy i brzusiec tylny mięśnia dwubrzuścowego, za które odpowiada nerw twarzowy.
Należy tu również mięsień bródkowo-gnykowy, stanowiący przedłużenie ku górze układu mięśnia prostego brzucha, a pochodzący z wyrostków bocznych miotomów.
Charakterystyka mięśni nadgnykowych
Jak wspomniano wcześniej, do grupy mięśni nadgnykowych zalicza się 4 mięśnie:
- dwubrzuścowy;
- rylcowo-gnykowy;
- żuchwowo-gnykowy;
- bródkowo-gnykowy.
Mimo wspólnego pochodzenia różnią się one między sobą szczegółami w budowie oraz czynności.
Mięsień dwubrzuścowy
Omawiany mięsień odpowiada za opuszczanie żuchwy (gdy ustalona jest kość gnykowa) oraz za podnoszenie kości gnykowej (gdy ustalona jest żuchwa).
Przyczepy tego mięśnia prezentują się następująco:
- przyczep początkowy – brzusiec przedni: ścięgno pośrednie, brzusiec tylny: wcięcie sutkowe kości skroniowej;
- przyczep końcowy – brzusiec przedni: dół dwubrzuścowy żuchwy, brzusiec tylny: ścięgno pośrednie.
Unerwienie mięśnia pochodzi od nerwu trójdzielnego oraz nerwu twarzowego.
Mięsień rylcowo-gnykowy
Omawiany mięsień odpowiada za ruchy kości gnykowej, ponieważ pociąga ją do tyłu i ku górze.
Jego przyczepy można przedstawić następująco:
- przyczep początkowy – wyrostek rylcowaty kości skroniowej;
- przyczep końcowy – trzon lub rogi większe kości gnykowej.
Unerwienie mięśnia pochodzi od gałązek nerwu trójdzielnego, jest więc takie samo jak w przypadku brzuśca tylnego mięśnia dwubrzuścowego. Z kolei gałązka nerwu twarzowego, przeznaczona dla obu tych mięśni, dzieli się na dwie, z których jedna zaopatruje mięsień rylcowo-gnykowy. Jeżeli oba mięśnie łączą się, co wskazuje na ich pierwotne stosunki rozwojowe, to mogą być one unerwione jedną wspólną gałązką.
Mięsień żuchwowo-gnykowy
Omawiany mięsień odpowiada za obniżanie żuchwy (gdy kość gnykowa jest ustalona) oraz unoszenie kości gnykowej, napinanie dna jamy ustnej i unoszenie języka (gdy ustalona jest żuchwa).
Przyczepy mieśnia prezentują się następująco:
- przyczep początkowy – kresa żuchwowo-gnykowa żuchwy;
- przyczep końcowy – szew łącznotkankowy, powierzchnia przednia trzonu kości gnykowej.
Mięsień żuchwowo-gnykowy unerwiony jest tak jak brzusiec przedni mięśnia dwubrzuścowego – przez nerw żuchwowo-gnykowy, gałąź nerwu zębodołowego dolnego.
Mięsień bródkowo-gnykowy
Omawiany mięsień opuszcza żuchwę (gdy ustalona jest kość gnykowa) oraz unosi język w pierwszym etapie połykania.
Jego przyczepy wyglądają następująco:
- przyczep początkowy – kolec bródkowy żuchwy;
- przyczep końcowy – powierzchnia przednia trzonu kości gnykowej.
Mięsień ten drogą nerwu podjęzykowego otrzymuje włókna ze splotu szyjnego. Przypuszcza się, że dochodzą do niego również włókna właściwe nerwu podjęzykowego.
Bibliografia
- Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, tom I, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
- Łasiński W., Anatomia głowy dla stomatologów, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 1993.
