Epidemiologia opisowa to dział szeroko pojętej epidemiologii, czyli nauki o występowaniu i rozprzestrzenianiu się chorób, a także o determinantach ich powstawania. Równie ważnym aspektem tej nauki jest epidemiologia analityczna, odnosząca się do porównywania wielkości zmiennych badanych w zależności od zmiennych cechujących narażenie na czynniki (tzw. czynniki ryzyka chorób) lub zmniejszających ryzyko zachorowania (np. szczepienia).
Co to jest epidemiologia?
Epidemiologia jest bardzo ważną nauką związaną bezpośrednio z medycyną i ochroną zdrowia. Odnosi się do oceny występowania i uwarunkowań różnego rodzaju chorób, zaburzeń zdrowotnych czy dolegliwości w określonych populacjach ludzkich. Obejmuje również system działań wykorzystujących uzyskane w ten sposób informacje do zmniejszania rozpoznanych problemów zdrowotnych w populacji. Do głównych założeń epidemiologii można zaliczyć:
- dokładne poznanie naturalnego przebiegu i historii choroby;
- ocenę działań interwencyjnych;
- opis stanu zdrowia całej badanej populacji;
- określenie czynników ryzyka i ich faktyczny wpływ na rozwój chorób;
- rozpoznanie przyczyn chorób.
Zgodnie z założeniami epidemiologii, choroby wśród ludzi nie pojawiają się w sposób losowy. Zawsze istnieją czynniki wpływające na ich wystąpienie, a zadaniem specjalistów jest ich określenie. Czynniki ryzyka mogą (i powinny) być identyfikowane w badaniach epidemiologicznych.
Na czym polega epidemiologia opisowa?
Ważną częścią omówionej nauki jest epidemiologia opisowa. Wyjaśniając w skrócie, jest to najprostsze badanie polegające na dokładnym opisie częstości występowania zjawisk zdrowotnych wraz z uwzględnieniem czynników ryzyka. Ten dział epidemiologii zajmuje się więc zbieraniem, analizowaniem i systematyzowaniem danych o zachorowaniach i narażeniu ludzi w populacji, uwzględniając charakterystykę danych osób, czas zachorowania oraz miejsce zachorowania lub narażenia.
Właściwie przygotowany opis epidemiologiczny powinien zawierać następujące składowe:
- opis pojedynczych przypadków bądź całej serii przypadków;
- opis badanego zdarzenia odnoszący się do próby lub populacji, której liczebność stanowi mianownik miar epidemiologicznych.
Wszystkie badane zdarzenia zawsze opisuje się w kategoriach czasu, miejsca i osoby. Znaczenie mają wszystkie dane szczegółowe, takie jak płeć, wiek lub przedział wiekowy, a także inne cechy charakterystyczne dla badanych osobników.
Zobacz również: Badanie retrospektywne.
Pozostałe dziedziny epidemiologii
Epidemiologia opisowa, choć jest kluczowa i stanowi podstawę całej nauki, nie jest jedyną stosowaną metodą charakterystyki schorzeń. Do pozostałych dziedzin tej istotnej nauki zaliczamy epidemiologię:
- analityczną – sprawdzanie zależności między narażeniem, a jego efektem (związki przyczynowe i czynniki ryzyka). Stosuje się tu grupy kontrolną oraz badaną;
- stosowaną – zajmuje się praktycznym wykorzystaniem wiedzy epidemiologicznej celem profilaktyki chorób oraz ich zwalczania;
- terenową – dział epidemiologii stosowanej, w którym badania i działania profilaktyczne wykorzystuje się w terenie, np. na terenach miejscowości, na których doszło do masowego zachorowania.
Epidemiologia ma duże znaczenie również w dzisiejszych czasach. Na podstawie jej analiz można zapobiegać i leczyć wiele chorób, w tym także zakaźnych.
Bibliografia
- Jędrychowski W., Podstawy epidemiologii, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2002.
- Epidemiologia. Od teorii do praktyki. Opracowanie zbiorowe, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2021.
