Mycie zębów u dzieci to podstawowy element profilaktyki zdrowia jamy ustnej, który należy wprowadzać już od pierwszych dni życia. Początkowo wystarczy delikatne przecieranie dziąseł zwilżonym gazikiem lub silikonową szczoteczką, co pomaga dziecku przyzwyczaić się do codziennej higieny i ogranicza rozwój bakterii. Po pojawieniu się pierwszego zęba mlecznego należy rozpocząć regularne szczotkowanie dwa razy dziennie, używając miękkiej szczoteczki i pasty dostosowanej do wieku dziecka. Systematyczna higiena zapobiega próchnicy, stanom zapalnym i problemom z zębami stałymi w przyszłości, a także kształtuje prawidłowe nawyki dbania o jamę ustną. Aby ułatwić naukę, warto sprawić, aby mycie zębów kojarzyło się dziecku z zabawą. Można to zrobić poprzez wspólne szczotkowanie, kolorowe szczoteczki czy piosenki zachęcające do higieny.
Szczoteczka dla dziecka
Szczoteczki do pielęgnacji jamy ustnej małych dzieci (zgodnie z najnowszymi rekomendacjami) powinny:
- być z tworzywa sztucznego;
- mieć małą zaokrągloną główkę;
- posiadać szeroki trzonek (rękojeść) dla wygodnego jej utrzymania w ręku przez rodzica, a potem przez dziecko;
- ewentualnie być wyposażone w specjalną tarczkę (ogranicznik), która chroni przed zbyt głębokim włożeniem szczoteczki do ust dziecka.
Inny podział może prezentować się następująco:
- 0-2 lata: manualna szczoteczka do zębów z bardzo miękkim włosiem i małą główką;
- 3-6 lat: szczoteczka soniczna z delikatnymi drganiami i kolorowym designem, co zachęci dziecko do systematycznego użytkowania;
- 7 i więcej lat: szczoteczka elektryczna z funkcją timera i czujnikiem nacisku.
Szczoteczkę należy wymieniać co 3 miesiące lub wcześniej, jeśli włókna się zużyją. Dodatkowo po każdej chorobie warto wymienić szczoteczkę, aby uniknąć ponownego zakażenia.
Pasta do zębów dla dziecka
Pasta do zębów dla dziecka powinna być zawsze dobrana do jego wieku oraz umiejętności higienicznych. Ilość pasty i jej skład muszą być dostosowane do etapu rozwoju dziecka. W przypadku najmłodszych wystarczy ilość odpowiadająca ziarenka ryżu, a u starszych (powyżej 3. roku życia) objętość zbliżona do ziarenka groszku.
Należy stopniowo uczyć dziecko, że pasty nie należy połykać, lecz wypluwać po szczotkowaniu. Małe dzieci nie muszą płukać jamy ustnej po myciu zębów, ponieważ często nie rozumieją tej czynności i mogą połknąć wodę wraz z pastą.
Warto wybierać pasty przeznaczone specjalnie dla dzieci, o łagodnym smaku, pozbawione intensywnych aromatów (np. mentolu). Przyjemny smak pasty może zachęcać dziecko do regularnego mycia zębów, jednak wymaga nadzoru rodzica, aby zapobiegać jej połykaniu.
Mycie zębów u dzieci – technika
Zgodnie z najnowszymi rekomendacjami:
- do 3. roku życia to rodzic powinien myć zęby dziecku samodzielnie;
- 3–6 lat: dziecko może próbować samo, ale pod kontrolą dorosłego;
- 6+ lat: dziecko powinno myć zęby samodzielnie, ale warto nadzorować technikę.
Jednym z łatwiejszych sposobów oczyszczania zębów jest metoda Fonesa, tzw. „kółeczkowa” (okrężna). Przy lekko rozchylonych ustach włosie szczotki ustawia się prostopadle do długiej osi zębów. Następnie wykonuje się ruchy okrężne, oczyszczając powierzchnie policzkowe i wargowe zębów. Na powierzchniach żujących zębów wykonuje się poziome ruchy szorowania. Metodę rekomenduje się najczęściej dzieciom z uzębieniem mlecznym lub dzieciom specjalnej troski ze względu na łatwy sposób wykonywania.
Z kolei metoda obrotowo-wymiatająca (roll) jest polecana dzieciom od czasu wyrzynania się pierwszych zębów trzonowych stałych. Jest bardziej skomplikowana niż metoda Fonesa, ale efektywniej oczyszcza powierzchnie żujące zębów trzonowych z głębokimi bruzdami, usuwa zalegające resztki pokarmowe między zębami oraz tworzącą się płytkę bakteryjną w pobliżu dziąsła. Włosie szczotki należy skierować dodziąsłowo pod kątem 45° do powierzchni zęba i wykonywać ruchy obrotowo-wymiatające od dziąsła w kierunku powierzchni żującej, a w zębach przednich od dziąsła w kierunku brzegu siecznego. Natomiast powierzchnie żujące oczyszczane są ruchami poziomymi (szorowanie).
Bibliografia
- Szczepańska J., Daszkowska M., Hilt A., Marczuk-Kolada G., Zalecenia higieniczne w obrębie jamy ustnej dla dzieci i młodzieży, Nowa Stomatol 2015; 20(3): 125-130.
- Szczepańska J., Daszkowska M., Hilt A., Marczuk-Kolada G., Zalecenia w zakresie higieny jamy ustnej dla dzieci i młodzieży w kolejnych grupach wiekowych, 5/2017.
