Okostna to włóknista błona otaczająca kość. Jest bardzo dobrze ukrwiona i unerwiona, to właśnie ona odpowiada za uczucie silnego bólu podczas uderzenia się w piszczel lub w inną kość. Jej podstawową rolą jest ochrona kości przed urazami mechanicznymi, ale nie tylko. W niektórych przypadkach może dojść do zapalenia okostnej, co objawia się silnym bólem kości.
Okostna – budowa
Tkanka kostna nigdy nie występuje „nago”, zawsze jest powleczona okostną, czyli silnie unaczynioną i unerwioną błoną włóknistą. Bez problemu można oddzielić ją od podłoża kostnego, np. podczas preparowania tkanek. Okostna zbudowana jest z 2 warstw:
- zewnętrznej – włóknistej;
- wewnętrznej – rozrodczej.
Od warstwy zewnętrznej tzw. włókna Sharpeya odgałęziają się łukowato i wnikają do kości. Dzięki temu okostna (a także więzadła oraz ścięgna), ściśle łączy się z tkanką kostną, mogąc spełniać swoje funkcje. Włókna okostnej nie przebiegają bezplanowo, mają określony przebieg odpowiadający architektonice danej kości. Grubość omawianej błony włóknistej zależy od wielu czynników i jest różna, w zależności od swojej lokalizacji. Wpływa na to między innymi fakt, czy ścięgna mięśni przyczepiają się do niej czy nie.
Warstwa wewnętrzna jest znacznie bogatsza w składniki komórkowe, dzięki czemu może brać udział m.in. w regeneracji tkanki kostnej. W okresie rozwoju licznie zawiera komórki kościotwórcze (osteoblasty), które tworzą jej swoistą część. W momencie zakończenia procesów kostnienia osteoblasty giną. Pojawiają się ponownie przy uszkodzeniach, pęknięciach i złamaniach kości, gdy konieczna jest ich regeneracja i odbudowa. Między złamanymi końcami kości tworzy się wówczas kość w nadmiarze, czyli kostnina lub guz kostninowy.
Zobacz również: Osteogeneza.
Unerwienie i unaczynienie okostnej
W okostnej przebiega wiele naczyń krwionośnych, naczyń chłonnych oraz włókien nerwowych. Ze względu na bogate unerwienie czuciowe, już niewielkie stłuszczenie kości może powodować silny, ostry ból. Większe naczynia krwionośne lokalizują się w zewnętrznej, włóknistej warstwie, natomiast w warstwie wewnętrznej znajdziemy mniejsze i delikatniejsze naczynka. Naczynia krwionośne i chłonne okostnej łączą się z naczyniami biegnącymi w kanałach odżywczych i kanałach osteonu.
Funkcje okostnej
Najważniejsze funkcje okostnej obejmują:
- zapewnianie tkance kostnej ochrony przed uszkodzeniami mechanicznymi i czynnikami zewnętrznymi działającymi destrukcyjnie;
- odżywianie kości dzięki bogatemu unaczynieniu;
- stanowienie czynnika wzrostu i regeneracji tkanki kostnej w momentach jej uszkodzenia;
- zapewnianie kości możliwości wzrostu dzięki wysokiej zawartości osteoblastów, zwłaszcza na etapie rozwoju (wiek dziecięcy i młodzieńczy).
Odpowiednikiem okostnej na powierzchniach stawowych jest ochrzęstna, włóknista błona bardzo podobna swoją budową do okostnej. Pełni również takie same funkcje, jednak w odniesieniu do powierzchni stawowych. W czasie rozwoju kośćca, w miejscach, w których chrząstka przekształca się w kość, ochrzęstna ulega zamianie na okostną. Granica między tymi dwiema błonami jest więc bardzo cienka.
Zapalenie okostnej
Zapalenie okostnej to schorzenie rozwijające się zazwyczaj na podłożu nieleczonego urazu lub przedostania się do okostnej chorobotwórczych drobnoustrojów z okolicznych miejsc objętych stanem zapalnym. Głównym objawem zapalenia okostnej jest bardzo silny, nagły i szybko narastający ból kości, który promieniuje w obrębie miejsca bólu. Pozostałe objawy to:
- gorączka lub stan podgorączkowy;
- bóle głowy;
- opuchlizna w miejscu zajętej kości;
- zaczerwienienie skóry.
Zapalenie okostnej to nierzadki problem stomatologiczny, który manifestuje się bardzo silnym bólem wręcz uniemożliwiającym picie, jedzenie czy mówienie. Jako że zapalenie okostnej często jest wynikiem infekcji bakteryjnej, leczenie opiera się na antybiotykoterapii. Jeśli natomiast wynika z innych przyczyn, najczęściej stosuje się glikokortykoidy. Zapalenie okostnej w obrębie jamy ustnej i zęba wymaga wdrożenia leczenia kanałowego, a w skrajnym przypadku nawet ekstrakcji zęba. Zwykle jednak udaje się go uratować drogą leczenia periodontologicznego.
Polecane produkty:
|
Kolagen naturalny
Kolagen do picia to naturalny produkt z opatentowaną formułą Peptiplus® hydrolizowanego kolagenu. Dzięki temu jest bardzo wysokiej wchłanialności ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, tom I, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
- Jańczuk Z., Stomatologia zachowawcza, Wtdawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.
