Torbiele zębopochodne (wraz z tak zwanymi szkliwiakami) są najczęściej występującymi patologicznymi guzami rozwijającymi się w kościach szczęk. Mają powolny i bezobjawowy przebieg, dlatego często bywają rozpoznane zupełnie przypadkowo, np. podczas rutynowych badań. Torbiele zębopochodne w 30% dotyczą kości żuchwy. Mogą mieć poważne konsekwencje takie jak patologiczne złamania kostne okolicy, w której występują. Mimo tego należą do tworów łagodnych, tylko sporadycznie ulegających złośliwej metaplazji nowotworowej.
Torbiele zębopochodne – przyczyny
Torbiele zębopochodne definiuje się jako otorbione, wyścielone nabłonkiem struktury wzrastające z nabłonka zębopochodnego. Skupiska komórek nabłonkowych pozostałych z okresu rozwojowego występują w kościach szczęk znacznie częściej niż w innych elementach szkieletu, w związku z czym też częściej dochodzi w nich do powstawania torbieli. Najczęściej spotykanym rodzajem torbieli w kościach szczęk jest torbiel korzeniowa, czyli zapalna.
Rozwój torbieli zębopochodnych wiąże się zwykle z obecnością przetrwałych nabłonkowych wysp Malasseza, które podczas embriogenezy rozrastają się do kości. W konsekwencji zadziałania czynnika infekcyjnego następuje proliferacja przetrwałych komórek nabłonkowych i rozwój torbieli. Przyrost objętości płynu powoduje wzrost ciśnienia osmotycznego, czego efektem jest stopniowy, rozprężający wzrost zmiany. Wskutek długotrwałego bezobjawowego rozwoju, torbiele często osiągają duże rozmiary, skutkując powstawaniem rozległych ubytków kostnych, wykrywanych najczęściej przypadkowo podczas kontrolnego badania RTG.
Zupełnie inną odmianą torbieli korzeniowej jest torbiel resztkowa, rozwijająca się wskutek niedoszczętnego wyłuszczenia ziarniny lub mieszka torbieli, rzadziej przez pozostawienie nierozpoznanej torbieli po usunięciu zęba przyczynowego. Czynnikiem wywołującym wzrost takiej torbieli może być również fragment nieusuniętego korzenia po wykonanej ekstrakcji zęba.
Zobacz również: Torbiel samotna kości.
Rodzaje torbieli zębopochodnych
Wyróżniamy 3 podstawowe rodzaje torbieli zębopochodnych:
- Korzeniowe – występują najczęściej, rozwijają się wokół wierzchołka korzenia zęba z martwą i zgorzelinowo zmienioną miazgą.
- Zawiązkowe – ściśle związane z zębem rozwijającym się w kości żuchwy lub szczęki. Rozwijają się zwykle w pobliżu zawiązków zębów mądrości oraz drugich zębów przedtrzonowych. Odmianą torbieli zawiązkowych są torbiele erupcyjne.
- Dziąsłowe – pojawiają się w obrębie tkanek miękkich jamy ustnej, w okolicy wyrostków zębodołowych. Najczęściej rozpoznawane u niemowląt, objawiają się jako żółtawe guzki na bezzębnych wyrostkach zębodołowych. Ustępują samoistnie i nie wymagają leczenia.
Określenie rodzaju torbieli zębopochodnej ułatwia przygotowanie skutecznego planu postępowania.
Torbiele zębopochodne – objawy
Torbiele zębopochodne to zmiany łagodne, rozwijające się bardzo powoli. Dlatego przez długi czas nie dają żadnych objawów, ujawniając swoją obecność dopiero po osiągnięciu większych rozmiarów. Gdy dojdzie do nadkażenia bakteryjnego torbieli pojawia się ból. Innymi objawami mogą być:
- asymetria twarzy;
- przemieszczenie się zębów;
- rozdęcie kości.
Rozwój torbieli może prowadzić do zaniku sąsiednich tkanek, a jeśli jej duży rozmiar zacznie uciskać na struktury nerwowe, dodatkowo pojawią się parestezje i zaburzenia czucia.
Zobacz również: Torbiel zęba.
Torbiele zębopochodne – leczenie
W dzisiejszych czasach torbiele zębopochodne mogą być leczone na 3 sposoby. Są to:
- jednoetapowa metoda Partsch I – polega na usunięciu fragmentu ściany torbieli i przekształceniu jej wnętrza w jamę oboczną;
- dwuetapowa metoda Drozdowskiego – polega na wytworzeniu okna w ścianie torbieli, odbarczeniu jej, radykalnym wyłuszczeniu torbieli, a następnie zamknięciu ubytku;
- metoda Partsch II – polega na operacyjnym wyłuszczeniu mieszka torbieli wraz z jego histopatologiczną identyfikacją. Jest to rekomendowana metoda.
Choć na ogół zaleca się wykonywanie usunięcia torbieli metodą Partsch II, istnieje kilka przeciwwskazań do jej przeprowadzenia. Są to przede wszystkim torbiele bardzo dużych rozmiarów (co mogłoby się skończyć patologicznym złamaniem kości szczęk lub uszkodzeniem kanału żuchwy), duże torbiele zropniałe oraz podeszły wiek pacjenta, zwłaszcza przy złym stanie ogólnym.
Polecane produkty:
|
Kolagen naturalny
Kolagen do picia to naturalny produkt z opatentowaną formułą Peptiplus® hydrolizowanego kolagenu. Dzięki temu jest bardzo wysokiej wchłanialności ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Ratajczak M., Sowa W., Walter A., Molekularne podstawy powstawania zębopochodnej torbieli zapalnej – przegląd piśmiennictwa, Dental and Medical Problems, 4/2010.
- Osica P., Osica K., Szczepkowska A., Janas-Naze A., Rozległa torbiel korzeniowa żuchwy leczona metodą dwuetapową – opis przypadku, Journal of Education, Health and Sport, 6/2016.
- Milner P., Grzesiak-Janas G., Przypadek dużej torbieli resztowej żuchwy u 60 letniego pacjenta, Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 1/2014.
- Wziątek-Kuczmik D., Radzioch J., Pająk J., Niedzielska I., Drugacz J., Analiza porównawcza obrazu kliniczno-morfologicznego szkliwiaków i torbieli zębopochodnych żuchwy w materiale Katedry i Kliniki Chirurgii Szczękowo-Twarzowej Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach, Chirurgia Polska, 4/2007.tor
