Grzybica to grupa zakaźnych chorób wywoływanych przez patogenne grzyby. Najczęściej infekują one skórę, paznokcie i błony śluzowe, choć równie dobrze mogą atakować zupełnie inne tkanki, również te wewnątrz ciała. Takie choroby leczy się za pomocą farmakoterapii przeciwgrzybiczej oraz zmiany nawyków dnia codziennego.
Grzybica – przyczyny
Zakażenia grzybicze dzieli się na powierzchowne (skóra i błony śluzowe) oraz głębokie (narządowe, układowe). Układowe zakażenia grzybicze mogą dotyczyć jednego lub więcej narządów, przybierając postać zakażenia uogólnionego, przebiegającego z fungemią (obecność patogenu we krwi). Do wystąpienia układowych zakażeń grzybiczych predysponują zwłaszcza różnego pochodzenia stany upośledzenia odporności. Najistotniejszym czynnikiem ryzyka sprzyjającym rozwojowi grzybicy jest neutropenia, zwłaszcza głęboka i długotrwała (trwająca powyżej 9 dni) oraz limfopenia, ale także:
- zaburzenia hormonalne;
- terapia antybiotykowa lub glikokortykoidowa;
- choroby przewlekłe, zwłaszcza cukrzyca, HIV;
- noszenie ciasnego i nieprzewiewnego ubrania;
- nadmierna potliwość ciała;
- przebyta transplantacja narządów lub poważniejsze operacje;
- korzystanie z miejsc publicznych takich jak basen, siłownia, sauna (zwłaszcza jeśli chodzimy tam boso bez obuwia zmiennego);
- niedostateczna higiena osobista (zbyt rzadkie mycie rąk i stóp, używanie wspólnych ręczników, obuwia, środków higienicznych);
- ciepły, wilgotny klimat.
Bezpośrednią przyczyną grzybicy jest infekcja grzybicza. Układowe zakażenia wywoływane są najczęściej przez grzyby z rodzaju Candida i Aspergillus, przy czym zakażenia wywołane przez Aspergillus dotyczą niemal wyłącznie pacjentów ze znacznym upośledzeniem odporności. Warto zaznaczyć, że ostatnimi czasy rośnie częstość zakażeń wywoływanych przez inne rodzaje, w tym Fusarium, Trichosporon, Scedosporium.
Zobacz również: Grzybica jamy ustnej.
Grzybica – rodzaje
Wyróżnia się wiele rodzajów grzybic, a podstawowymi spośród nich są:
- dermatofitozy – najczęściej wywołane przez dermatofity (np. Trichophyton, Microsporum), atakujące skórę, włosy i paznokcie. Przykładem jest choćby grzybica paznokci, ale i narządów wewnętrznych;
- drożdżyce (kandydozy) – wywołane przez grzyby z rodzaju Candida, z reguły Candida albicans. Dotyczą błon śluzowych (jama ustna, pochwa), skóry, paznokci, a nawet narządów wewnętrznych;
- grzybice pleśniowe – występują rzadziej, a jeśli już się rozwijają, to na podłożu infekcji Aspergillus. Mogą prowadzić do poważnych infekcji układowych, w szczególności u osób z obniżoną odpornością;
- grzybice powierzchniowe – obejmują skórę nieowłosioną, owłosioną, paznokcie, błony śluzowe, jednak nie przechodzą do tkanek zlokalizowanych głębiej, w tym np. do narządów wewnętrznych;
- grzybice głębokie – dotyczą narządów wewnętrznych, takich jak np. płuca czy mózgowie. Patogeny chorobotwórcze przechodzą do krwi, co rozsiewa zakażenie na jeszcze większe obszary. Występują głównie u osób z ciężkimi chorobami lub po przeszczepach narządów wewnętrznych.
Stwierdzenie konkretnego typu grzybicy może pomóc w ustaleniu dalszego postępowania.
Grzybica – diagnostyka i leczenie
Obraz kliniczny układowych zakażeń grzybiczych jest mało charakterystyczny, podobny do zakażeń o etiologii wirusowej lub bakteryjnej. Dlatego też w każdym przypadku prawdopodobnej infekcji grzybiczej pojawia się konieczność przeprowadzenia dodatkowych badań w celu ustalenia czynnika etiologicznego, a następnie lekowrażliwości oraz monitorowania skuteczności leczenia. Przy podejrzeniu zakażenia grzybiczego pomocne są badania obrazowe klatki piersiowej, w tym RTG płuc oraz tomografia komputerowa. Najczulszą metodą wśród badań obrazowych jest tomografia komputerowa o wysokiej rozdzielczości. Grzybice powierzchowne są łatwiejsze w diagnostyce, ponieważ tutaj rozpoznanie odbywa się głównie na podstawie wywiadu, obserwacji zmian skórnych oraz niekiedy badań mykologicznych.
Leczenie grzybic powinno opierać się na farmakoterapii – są to doustne leki przeciwgrzybicze lub maści do stosowania zewnętrznego, aplikowane bezpośrednio na skórę, paznokcie i/lub błony śluzowe. Przykłady takich leków: klotrimazol, mikonazol, terbinafina (miejscowe), flukonazol, itrakonazol, gryzeofulwina (doustne), amorolfina, cyklopiroks (w formie lakierów lub serum). Dodatkowo bardzo ważne są modyfikacje codziennych nawyków: regularne mycie rąk, korzystanie z osobnych, oddzielnie trzymanych ręczników i środków higieny osobistej, noszenie przewiewnej odzieży, kąpiele stóp z dodatkiem octu, soli, sody, stosowanie naturalnych olejków. Istotnym elementem wpierającym leczenie grzybic jest dieta – powinna maksymalnie ograniczać cukry proste, które są najlepszą pożywką dla grzybów chorobotwórczych.
Polecane produkty:
|
Olej z czarnuszki bioalgi
Olej z czarnuszki to w 100% naturalny produkt o wysokiej koncentracji składników odżywczych. Jest źródłem m.in. niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych, mikroelementów, witamin. Wykazuje działanie antygrzybiczne, przeciwwirusowe, antyalergiczne, ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Olszewska B., Imko-Walczuk B., Nowicki R., Dębska-Ślizień A., Wilkowska A., Rutkowski B., Infekcje grzybicze skóry i tkanki podskórnej u chorych
po transplantacji narządów, Przegl Dermatol 2016, 103, 259–272. - Biliński P., Seferyńska I., Warzocha K., Diagnostyka i leczenie układowych zakażeń grzybiczych w onkohematologii, Onkol. Prak. Klin. 2008; 4: 15–24.
