Grzybica jamy ustnej to choroba dotycząca w równym stopniu dzieci, co osoby dorosłe. Zwyczajowo zmiany pojawiające się w jej przebiegu nazywa się pleśniawkami, ponieważ mogą przypominać pleśniowy nalot. W praktyce są to zmiany wywołane głównie przez Candida albicans, a podłoże ich rozwoju jest najczęściej endogenne.
Grzybica jamy ustnej – przyczyny
Do rozwoju grzybicy jamy ustnej może dojść na wiele sposobów. Może ona pojawić się już u noworodków w 2. tygodniu życia. Wówczas do zakażeń najczęściej dochodzi podczas porodu siłami natury, gdy rodzące się dziecko kontaktuje się z florą grzybiczą bytującą w obrębie pochwy ciężarnej. U starszych dzieci, młodzieży i osób dorosłych do zakażenia zazwyczaj dochodzi endogennie, czyli grzyby znajdujące się w dalszych odcinkach przewodu pokarmowego z różnych względów przedostają się do jamy ustnej, kolonizując ją. Możliwa jest także transmisja z człowieka na człowieka oraz zakażenie szczepami występującymi w środowisku szpitalnym, choć zdarza się to już rzadziej.
Candida albicans jest obecnie najczęstszym grzybiczym patogenem występującym u człowieka oraz najczęstszą przyczyną powierzchownych grzybiczych infekcji błon śluzowych przewodu pokarmowego i głębokich, układowych zakażeń. Jest zatem głównym czynnikiem sprawczym grzybicy jamy ustnej. Innymi grzybami patogennymi są: C. glabrata, C. tropicalis, C. parapsilosis, C. krusei. Candida albicans są drożdżakami, występują w formie jednokomórkowej, w postaci małych, owalnych komórek. Rozmnażają się głównie bezpłciowo, przez pączkowanie. Rodzaj Candida obejmuje około 150 gatunków, jednak zaledwie 9 spośród nich uznaje się za patogenne dla człowieka.
Do rozwoju grzybicy jamy ustnej szczególnie predysponują czynniki takie jak: AIDS i zaburzenia odporności, przewlekła kandydoza śluzówkowo-skórna, stosowanie inhibitorów pompy protonowej lub wziewnych glikokortykoidów, zaburzenia hormonalne, cukrzyca. Większa tendencja do grzybic występuje ponadto u chorych na nowotwory i ostre zapalenie trzustki, a także u osób niedożywionych.
Grzybica jamy ustnej – objawy
Istnieje wiele form grzybicy jamy ustnej, a różnią się one między sobą głównie obrazem klinicznym. Podstawowy podział wyszczególnia następujące rodzaje:
- kandydoza rumieniowa (inaczej: kandydoza atroficzna) – zmiany są ostro odgraniczone, bolesne, charakteryzujące się czerwonym zabarwieniem i rozlanym zanikiem brodawek nitkowatych na grzbiecie języka. Nierzadko występuje jako powikłanie u pacjentów po antybiotykoterapii;
- kandydoza rzekomobłoniasta – białe lub żółtawe, miękkie zmiany przypominające wyglądem zsiadłe mleko. Po zdjęciu z powierzchni błony śluzowej pozostawiają czerwone, krwawiące podłoże. Mogą lokalizować się na każdej części jamy ustnej. Towarzyszy im utrata apetytu, suchość w ustach (kserostomia), zaburzenia smaku;
- kandydoza przewlekła hiperplastyczna – jest rzadką formą grzybicy o charakterze białych płytek lub grudek. Ta zwykle niehomogenna postać leukoplakii najczęściej występuje u osób palących papierosy.
Warto zaznaczyć, że z infekcją Candida wiązać się mogą też inne zmiany zapalne, takie jak: zapalenie kątów ust, środkowe romboidalne zapalenie języka, protetyczny rumień dziąsłowy lub linijny rumień dziąsłowy.
Diagnostyka grzybicy jamy ustnej
Grzybicę jamy ustnej można podejrzewać już na podstawie objawów, jednak aby móc postawić pełne rozpoznanie, zaleca się wykonanie badania mikologicznego. To forma badania histopatologicznego polegająca na pobraniu wymazu z jamy ustnej, a następnie na dokładnej analizie patogenów. Na podstawie wyników ustala się również dalsze postępowanie – można dobrać lek najsilniej działający na dany patogen.
Grzybica jamy ustnej – leczenie
Jeśli grzybica jamy ustnej wynika z jakiejkolwiek choroby przewlekłej, np. cukrzycy, konieczne jest wyrównanie choroby podstawowej i utrzymanie jej w remisji lub pod stałą kontrolą. Działaniami prewencyjnymi i leczniczymi przy grzybicy są ponadto:
- dobra higiena jamy ustnej;
- eliminacja miejscowych czynników drażniących (np. palenia papierosów);
- suplementacja diety w witaminy;
- wyrównywanie innych niedoborów.
Podstawą leczenia są jednak zawsze leki przeciwgrzybicze przepisane przez lekarza. Zaleca się stosowanie leków przeciwgrzybicznych przez okres 7-14 dni. Po zakończeniu właściwego leczenia zaleca się przedłużenie terapii przez 14 dni, aby zapobiec nawrotom.
Pomocniczo można włączyć do diety kurkuminę, piperynę oraz olej z czarnuszki siewnej. Te związki i produkty wykazują silne działanie przeciwgrzybicze. Mając na uwadze fakt, że drożdżaki i grzyby patogenne znacznie lepiej rozwijają się w środowisku bogatym w cukry proste, warto na czas leczenia całkowicie wykluczyć je z diety.
Polecane produkty:
|
Olej z czarnuszki
Olej z czarnuszki to w 100% naturalny produkt o wysokiej koncentracji cennych składników odżywczych niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Jest źródłem m.in. niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT), mikroelementów, witamin Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Neuman-Łaniec M., Postępowanie w grzybicy jamy ustnej u dzieci w codziennej praktyce lekarza, Terapia, 3/2016.
- Rogalski P., Kandydoza przewodu pokarmowego – fakty i mity, Gastroenterologia Kliniczna, 3/2010.
- Petkowicz B., Skiba-Tatarska M., Wysokińska-Miszczuk J., Kandydoza jamy ustnej, Gerontologia Polska, 4/2006.
- Paczkowska I., Wójtowicz A., Malm A., Wybrane aspekty farmakoterapii kandydoz, Farmakologia Polska, 8/2010.
