Afty to nadżerki lub owrzodzenia błony śluzowej jamy ustnej. Mogą występować pojedynczo lub w skupiskach, jak również mogą wykazywać zróżnicowany kształt. Najczęściej lokalizują się na nierogowaciejącej błonie śluzowej warg i policzków, dolnej powierzchni języka, podniebieniu miękkim i łukach podniebiennych oraz dnie jamy ustnej.
Przyczyny powstawania aft
Afty pojawiają się samoistnie, bez uchwytnej przyczyny lub w przebiegu chorób. Ich etiologia nie została do końca poznana, jednak wyróżnia się genetyczne i środowiskowe czynniki ryzyka. Uważa się, że zaburzenia odporności prowadzące do pojawiania się aft mogą być wywołane różnymi czynnikami, takimi jak:
- przemęczenie;
- stres;
- nadmierne palenie papierosów;
- nieodpowiednia higiena jamy ustnej;
- infekcje bakteryjny, wirusowe lub grzybicze;
- zaburzenia hormonalne;
- nadwrażliwość pokarmowa.
U kobiet pojawianie się aft może mieć związek z fazami cyklu menstruacyjnego, zaburzeniami hormonalnymi bądź przyjmowaniem doustnych środków antykoncepcyjnych. Jednakże za najczęstsze przyczyny powstawania aft uznaje się niedobory kwasu foliowego, witaminy B12 i żelaza oraz choroby pasożytnicze. Nie bez znaczenia jest również delikatna błona śluzowa z niskim stopniem rogowacenia, nieodporna na urazy mechaniczne, np. nagryzienie, otarcia.
Rodzaje aft
W medycynie wyróżnia się kilka rodzajów zmian aftowych. Są to:
- małe afty Mikulicza;
- duże afty Suttona;
- afty opryszczkopodobne.
Wyróżnia się również zmiany aftowe pojawiające się w przebiegu niektórych chorób. Nie określa się ich więc osobnym nazewnictwem, lecz uznaje za składowe zespołów klinicznych. Przykładem jest zespół Bahceta, w przebiegu którego nawracające afty są jednym z objawów triady.
Zobacz również: Aftowe zapalenie jamy ustnej.
Jak wyglądają afty?
Z pewnością nie można pomylić aft z innymi dolegliwościami, są one łatwe do rozpoznania klinicznego. Pacjenci zgłaszają najczęściej ból i pieczenie w miejscu zmian – zarówno podczas dotykania, jak i często bez dotykania tych obszarów. W związku z tym większe afty mogą nawet utrudniać jedzenie czy mówienie.
Aftom często towarzyszą objawy ogólnoustrojowe, takie jak stan podgorączkowy czy bóle głowy. Należy wspomnieć, że w miejscu aft może pojawić się mrowienie lub pieczenie. Szczególnie, jeśli zmiany te dopiero się formują. Później najczęściej mrowienie zamienia się w ból.
Jak leczyć afty?
Sposób postępowania terapeutycznego zależy od rodzaju nadżerek i musi być skupiony nie tylko na leczeniu miejscowym, lecz także na wykluczeniu schorzeń ogólnoustrojowych. Leczenie łagodnej postaci klinicznej aft małych ogranicza się najczęściej do postępowania miejscowego z zastosowaniem sterydowych lub niesterydowych leków przeciwzapalnych oraz preparatów przyspieszających regenerację nabłonka. W leczeniu miejscowym stosuje się również złożone preparaty przeciwzapalne, znieczulające czy ściągające.
Postępowanie w ciężkiej postaci klinicznej aft niesie najwięcej trudności i obejmuje badanie ogólne krwi obwodowej z uwzględnieniem poziomów żelaza, glukozy i witaminy B12. Leczenie polega na suplementacji pokrywającej ewentualne niedobory oraz na sterydoterapii. W trudno gojących się zmianach można zastosować biostymulację laserową.
Istotne jest, aby lekarz poinstruował pacjenta, jak powinien zachowywać się w warunkach domowych. W leczeniu i zapobieganiu nawrotom aft istotny jest bowiem codzienny styl życia pacjentów. Zaleca się między innymi:
- codzienną, dokładną higienę jamy ustnej;
- unikanie kwaśnych i pikantnych pokarmów;
- stosowanie preparatów pielęgnacyjnych;
- codzienny odpoczynek.
W aptekach można otrzymać różnego rodzaju produkty uśmierzające ból oraz przyśpieszające gojenie aft. Preparaty takie przeważnie dostępne są w postaci żeli, sprayów i płukanek. Na szczególną uwagę zasługują preparaty, które po nałożeniu mają zdolność do tworzenia cienkiej powłoczki ochronnej. Należy pamiętać, aby przed nałożeniem preparatu delikatnie osuszyć chorobowo zmienione miejsce, następnie przeprowadzić aplikację przy użyciu patyczka kosmetycznego. Patyczek stosuje się jednorazowo.
Bibliografia
- Antoniv R., Lipska W., Kęsek B., Lipski M., Gałecka-Wanatowicz D., Chomyszyn-Gajewska M., Afty nawracające – przegląd piśmiennictwa, Nowa Stomatologia, 3/2014.
- Tyszkiewicz I., Kozłowski Z., Współczesne poglądy na temat leczenia aft nawracających – przegląd piśmiennictwa, Dental Forum, 1/2015.
- Szeląg N., Afty – występowanie i leczenie, Asysta Dentystyczna, 1/2017.
- Kociszewska-Najman B., Skibińska J., Ginda T., Taradaj K., Pleśniawki i afty jamy ustnej u niemowląt – rozpoznawanie i leczenie, Postępy Neonatologii, 2/2018.
Polecane produkty:
|
BIO Acerola - naturalna witamina C
Naturalna witamina C pozyskana została z ekologicznych upraw z owocu o nazwie Acerola. Jest standaryzowana co oznacza, że wyselekcjonowano tylko najwyższej jakości owoce, a z nich pozyskano ekstrakt. Dzięki temu ... Zobacz więcej... |
