Aftowe zapalenie jamy ustnej, zwane również aftozą, to nieprzyjemne schorzenie przebiegające z występowaniem bolesnych owrzodzeń błony śluzowej jamy ustnej. Afty mogą pojawiać się pojedynczo lub w skupiskach, a ich wystąpienie ma różną etiologię. Najczęściej lokalizują się na błonie śluzowej warg i policzków, nieco rzadziej na podniebieniu miękkim, języku czy na dnie jamy ustnej.
Aftowe zapalenie jamy ustnej – przyczyny
Istnieje wiele przyczyn powstawania aft, jednak naukowcy są zgodni, że mają one związek z zaburzeniem odpowiedzi immunologicznej organizmu i osłabieniem układu odpornościowego. U pacjentów stwierdza się bowiem podwyższony poziom cytokin oraz nadreaktywność neutrofili. Dodatkowo w badaniach laboratoryjnych obserwuje się zwiększone miano autoprzeciwciał przeciw desmosomom błony śluzowej jamy ustnej. Do rozwoju aftowego zapalenia jamy ustnej przyczyniają się następujące choroby i sytuacje:
- zaburzenia hormonalne, np. w przebiegu menopauzy czy leczenia preparatami zawierającymi hormony;
- alergie pokarmowe;
- miejscowe urazy drażniące błonę śluzową jamy ustnej, np. leczenie stałym aparatem ortodontycznym;
- niedobór żelaza, kwasu foliowego i witaminy B12;
- celiakia;
- choroba Leśniowskiego-Crohna;
- AIDS;
- choroba Reitera.
Do wystąpienia aft w dużej mierze przyczynia się palenie papierosów, dlatego należy odstawić tytoń, szczególnie na czas leczenia i powrotu do zdrowia.
Aftowe zapalenie jamy ustnej – objawy
Zmiany aftowe dzielimy na afty duże i małe. Afty duże zwie się inaczej aftami Suttona. Ich średnica ma więcej niż 10 mm, a głębokość owrzodzenia jest znacznie głębsza niż w przypadku innych rodzajów aft. W efekcie także leczenie się wydłuża, może trwać nawet do miesiąca. Mimo ustąpienia zmian i wygojenia się uszkodzeń nierzadko pozostają blizny. Z kolei afty mniejsze (Mikulicza) znane są jako afty przewlekłe, nawrotowe. Mają średnicę poniżej 10 mm, jednak bardzo często towarzyszy im bolesne powiększenie okolicznych węzłów chłonnych.
Obecność aft sprawia, że szeroki uśmiech, spożywanie pokarmów czy nawet żucie gumy są bolesne. W zależności od wielkości i lokalizacji aft ból może sprawiać także szczotkowanie zębów, przez co czynność bywa wykonana niedokładnie i zbyt szybko. Efektem jest wzrost ryzyka stanów zapalnych jamy ustnej i zwiększone odkładanie się kamienia nazębnego. Ból najczęściej ma charakter piekący lub ostry, punktowy. Nasila się podczas spożywania posiłków kwaśnych, ostrych lub słonych.
Diagnostyka
Samo rozpoznanie i leczenie aft to nie wszystko. Należy znaleźć przyczynę tego stanu i rozpocząć terapię przyczynową. W pierwszej kolejności należy udać się do stomatologa – być może konieczna okaże się higienizacja zębów. Często dokładne oczyszczenie powierzchni zębów z płytki nazębnej i kamienia nazębnego zmniejsza intensywność aft i przyspiesza procesy gojenia tkanek miękkich. Jeśli to nie pomoże warto wykonać badanie krwi i moczu. Bardziej szczegółowe badania zaleci lekarz specjalista w zależności od podejrzeń.
Aftowe zapalenie jamy ustnej – leczenie
Sposób postępowania uzależniony jest od rodzaju, rozległości i dokładnej lokalizacji aft, a także od dokładnych przyczyn ich powstawania. W przypadku schorzeń ogólnoustrojowych należy dążyć do ich wyleczenia lub gdy nie jest to możliwe do ich stabilizacji. Konieczna jest poprawa odporności, czego można dokonać regularną aktywnością fizyczną, unikaniem stresu, wysypianiem się oraz zdrową, zbilansowaną dietą. Warto rozpocząć suplementację zawierającą wszystkie niezbędne dla układu immunologicznego związki. Dobrym wyborem będzie więc regularne przyjmowanie Spiruliny lub Chlorelli, a także przyjmowanie kompleksu witamin z grupy B.
W leczeniu miejscowym stosuje się preparaty przeciwzapalne, przeciwbólowe, znieczulające oraz przyspieszające gojenie. Dodatkowo można płukać jamę ustną chłodnym naparem z szałwii lekarskiej lub rumianku pospolitego. Udowodniono, że skuteczną metodą wspomagającą gojenie się ran i owrzodzeń błony śluzowej jest laseroterapia. Warto stosować ją w przypadku przewlekłego aftowego zapalenia jamy ustnej. Jeśli mimo podjętego leczenia afty nie ustępują, lekarz może zadecydować o rozpoczęciu terapii ogólnoustrojowej polegającej na przyjmowaniu sterydów.
Polecane produkty:
|
Olej z czarnuszki
Olej z czarnuszki to w 100% naturalny produkt o wysokiej koncentracji cennych składników odżywczych niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Jest źródłem m.in. niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT), mikroelementów, witamin Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Krawiecka E., Występowanie nawracającego aftowego zapalenia jamy ustnej w aspekcie chorób ogólnoustrojowych oraz niedoborów żelaza, witaminy B12 i witaminy D, Poznań 2017.
- Antoniv R., Lipska W., Kęsek B., Lipski M., Gałecka-Wanatowicz D., Chomyszyn-Gajewska M., Afty nawracające – przegląd piśmiennictwa, Nowa Stomatologia, 3/2014.
- Mrówka-Kata K., Namysłowski G., Banert K., Ścierski W., Zapalenie języka i inne wybrane jego zmiany o charakterze łagodnym, Forum Medycyny Rodzinnej, 2/2008.
