Związki organiczne to ogólna nazwa stosowana do określania wszystkich związków chemicznych zawierających w swojej cząsteczce węgiel. Występują one powszechnie w środowisku naturalnym oraz w organizmie człowieka. Niektóre spośród tych związków znalazły szerokie zastosowanie w przemyśle, inne są zagrożeniem zdrowia i życia. Tak mocno zróżnicowaną grupę trudno jest opisać w skrócie.
Związki organiczne – charakterystyka
Cechą charakterystyczną wszystkich związków organicznych jest obecność atomów węgla w cząsteczce. Mogą one przybierać postać:
- ciekłą;
- gazową
- stałą.
Zgodnie z definicją związki organiczne palą się lub podtrzymują palenie, przy czym mogą rozkładać się na pierwiastki lub proste związki nieorganiczne takie jak woda. Nazwa „związki organiczne” wywodzi się jeszcze z dawniejszych czasów, gdy twierdzono, że ich synteza może dokonywać się wyłącznie w organizmach żywych.
Związki organiczne – wiązania
W poszczególnych cząsteczkach związków organicznych znaleźć można wiązania kowalencyjne pojedyncze, podwójne, a nawet potrójne. Wyjątkowo wytrzymałe i stabilne są wiązania występujące pomiędzy atomami węgla, typowe dla węgla pierwiastkowego. Pojawić się mogą też wiązania jonowe lub koordynacyjne, jednak są one już rzadsze.
Związki organiczne i związki nieorganiczne
Warto też zaznaczyć, że nie wszystkie związki zawierające węgiel można zaliczyć do grona związków organicznych. Nie możemy zaliczyć do nich:
- tlenków i siarczków węgla;
- kwasu węglowego i jego nieorganicznych pochodnych (węglany i wodorowęglany metali i amonu oraz chlorki, niepodstawione amidy kwasu węglowego);
- węglików metali;
- cyjanowodoru;
- cyjanamidu;
- kwasu cyjanowego oraz jego soli nieorganicznych;
- karbonylków metali.
Wszystkie te grupy zalicza się już do grona związków nieorganicznych. Warto zaznaczyć, że związki organiczne mogą zawierać w swojej budowie niemal wszystkie pozostałe pierwiastki chemiczne z tablicy Mendelejewa. Najczęściej spotkać w niej można azot, wodór oraz tlen.
Podział związków organicznych
Istnieje kilka podziałów związków organicznych. Najprostszy z nich wyróżnia związki naturalne oraz syntetyczne. Naturalne występują powszechnie w przyrodzie, syntetyczne zaś są produkowane przez człowieka w konkretnych celach. Inny podział wymienia związki organiczne jednofunkcyjne i wielofunkcyjne. Jednofunkcyjne to takie, które mają wyłącznie jeden typ grupy funkcyjnej, tak jak alkohole posiadają grupę hydroksylową. Z kolei związki organiczne wielofunkcyjne zawierają powyżej jednej grupy funkcyjnej. Klasycznym przykładem są choćby aminokwasy, mające zarówno grupę aminową, jak i grupę karboksylową.
Związki organiczne – przykłady
Istnieje wiele związków organicznych, zarówno syntetycznych, jak i naturalnych. Co więcej, spora część spośród nich jest niezbędna człowiekowi do przeżycia. Przykładami związków organicznych są:
- metan (CH₄) – najprostszy węglowodór, będący składnikiem gazu ziemnego;
- etanol (C₂H₆O) – alkohol dodawany do napojów, rozpuszczalników i paliw;
- glukoza (C₆H₁₂O₆) – cukier prosty, stanowiący podstawowe źródło energii dla organizmów, w tym także dla człowieka;
- benzyna (C6H14) – wykorzystywana jako paliwo do pojazdów poruszających się poprzez napędzanie motoru zwanego silnikiem.
Ponadto związkami organicznymi w ciele człowieka są białka (a także aminokwasy), lipidy oraz kwasy nukleinowe (DNA, RNA).
Polecane produkty:
|
Kolagen naturalny
Kolagen do picia to naturalny produkt z opatentowaną formułą Peptiplus® hydrolizowanego kolagenu. Dzięki temu jest bardzo wysokiej wchłanialności ... Zobacz więcej... |
|
Kwas hialuronowy
Kwas hialuronowy bioalgi to naturalny produkt z fermentacji roślinnej, dzięki czemu biodostępność jest na bardzo wysokim poziomie. Kwas hialuronowy działa głównie na takie struktury jak włosy, skóra, oczy, stawy, dziąsła ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Solomons T., Chemia organiczna, Wydawnictwo PWN, Warszawa 2022.
- Mastalerz P., Chemia organiczna, Wydawnictwo Chemiczne, Wrocław 2000.
