Mutyzm to zaburzenie mowy polegające na braku lub ograniczeniu mówienia przy jednoczesnym zachowaniu rozumienia mowy oraz możliwości porozumienia pisemnego. Może mieć różną intensywność, zawsze jednak wymaga pomocy logopedy, ponieważ nigdy nie przemija samoistnie. Przykładem jest umiejętność porozumiewania się z rodzicami w domu, przy braku takiej umiejętności w przedszkolu.
Mutyzm – przyczyny
Gdy dziecko nie mówi, w pierwszej kolejności podejrzewa się przyczyny o podłożu anatomicznym. Doszukujemy się wad w budowie gardła, krtani, języka czy szczęk. Następnie podejrzewa się zaburzenia ośrodkowego układu nerwowego, zwłaszcza struktur odpowiadających za prawidłową mowę. Jeśli powyższe czynniki rzeczywiście mają miejsce, mówimy o mutyzmie organicznym. Znacznie częściej jednak miejsce ma ograniczenie mowy lub jej brak o podłożu psychicznym. Wówczas mówimy o mutyzmie funkcjonalnym. Możliwymi przyczynami takiego stanu mogą być:
- błędy wychowawcze, np. nadmiar zakazów czy nakazów;
- alkoholizm w rodzinie, przemoc domowa i inne patologie domowe;
- nowe dla dziecka, wyjątkowo stresujące sytuacje, np. rozpoczęcie uczęszczania do przedszkola;
- wychowywanie dziecka w rodzinie dwujęzycznej;
- zaburzenia komunikacji, np. jąkanie, które powodują lęk przed publicznym mówieniem.
Nie należy mylić mutyzmu z nieśmiałością, będącą cechą osobowości, z którą da się żyć. Jeśli mamy jakiekolwiek wątpliwości, warto przez pewien czas obserwować dziecko, a następnie zgłosić się do logopedy i dokładnie przedstawić zebrane informacje.
Mutyzm – objawy
Mutyzm może mieć charakter:
- całkowity;
- sytuacyjny;
- selektywny.
Mutyzm całkowity
Mutyzm całkowity objawia się brakiem zdolności mówienia, przy czym dziecko może szeptać, krzyczeć czy wydobywać nieartykułowane dźwięki. Rozumie mowę, ponieważ może odpowiadać na pytania rodziców kiwaniem głowy czy gestami rąk. Dolegliwości niekiedy towarzyszą objawy dodatkowe, takie jak trudności w przełykaniu czy brak apetytu.
Mutyzm sytuacyjny
O mutyzmie sytuacyjnym mówimy wówczas, gdy ograniczenie mowy u dziecka pojawia się jedynie w określonych sytuacjach. Zwykle wywołują one u dziecka stres lub tremę. Ten typ dolegliwości szybko mija wraz z przeminięciem wywołującej go sytuacji.
Mutyzm selektywny
Mutyzm selektywny (mutyzm wybiórczy) opiera się na wybieraniu przez dziecko osób, z którymi rozmawia. Zwykle są to członkowie rodziny. W takich sytuacji dziecko nie chce rozmawiać z osobami obcymi lub pojawiającymi się poza miejscem zamieszkania.
O mutyzmie można mówić wówczas, gdy wymienione objawy trwają przynajmniej 1 miesiąc. Diagnostyką i leczeniem tego problemu zajmuje się logopeda, psychoterapeuta bądź psycholog. Mutyzm nie jest objawem całościowego zaburzenia rozwoju, np. w przebiegu autyzmu, mózgowego porażenia dziecięcego czy schizofrenii.
Terapia mutyzmu
Terapią zaburzeń mowy zajmuje się logopeda, jednak jeśli ich podłożem są problemy emocjonalne i psychiczne dziecka, do procesu leczenia powinien włączyć się pedagog i psychoterapeuta. Terapia powinna być nastawiona na eliminację przyczyn mutyzmu. Jeśli wynika on z błędów wychowawczych, to właśnie rodzice powinni zmienić swoje postępowanie względem dziecka, w czym z pewnością pomoże pedagog i psycholog. Z kolei jeśli przyczyną mutyzmu jest patologia w budowie krtani, należy udać się do otorynolaryngologa, który oceni intensywność zmian i wdroży odpowiednie postępowanie.
W warunkach domowych rodzice mogą rozpoczynać rozmowę z dzieckiem krótkimi pytaniami o przebieg dnia. Jeśli dziecko nie wykazuje chęci do rozmowy, warto odwrócić jego uwagę, np. wspólnie malując farbkami czy kolorując kolorowanie. Początkowo należy chwalić dziecko i prowadzić monolog, po czym umiejętnie wprowadza się krótkie pytania. Rozkojarzone malowaniem dziecko zwykle chętnie na nie odpowiada. Bardziej szczegółowe postępowanie domowe ustala specjalista po dokładnej ocenie stanu funkcjonalnego młodego pacjenta.
Polecane produkty:
|
Spirulina 100% naturalna
Spirulina to naturalna alga, która uzupełnia niedobory witamin i minerałów. Jej zadaniem jest wzmocnienie organizmu i w naturalny sposób wspomaganie procesu jego oczyszczenia. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Rozenek E., Orlof W., Nowicka Z., Wilczyńska K., Waszkiewicz N., Mutyzm wybiórczy – opis zaburzenia i etiologia: czy wybiórczy brak mowy jest zaledwie wierzchołkiem góry lodowej?, Psychatria Polska, 141/2019.
- Bawolska-Piszczatowska A., Dziecko z mutyzmem wybiórczym – charakterystyka zjawiska oraz sposoby przeciwdziałania trudnościom, Niesprawność. Dyskursy pedagogiki specjalnej, 22/2019.
