Glikoproteiny to białka posiadające kowalencyjnie przyłączone łańcuchy cukrowe będące oligosacharydami. Są niezwykle szeroko rozpowszechnione w świecie roślin i zwierząt, gdzie stanowią istotne składniki cieczy ustrojowych i białek błonowych. Znaleźć je można również w organizmie człowieka.
Glikoproteiny – charakterystyka
Połączone z białkiem glikany stanowią spore, hydrofilowe struktury fizycznie dominujące na powierzchni polipeptydu. Mogą stanowić od 2% nawet do 65% całej masy glikoproteiny. Wysycenie łańcuchów polipeptydowych jednostkami oligosacharydowymi jest odmienne i charakterystyczne dla danego białka. Glikoproteiny zawierają w swoich cząsteczkach do kilkudziesięciu procent sacharydów połączonych z białkami wiązaniami glikozydowymi. W zależności od rodzaju wiązania wyróżnić można O-glikoproteiny i N-glikoproteiny. Najczęściej jednak fragment sacharydowy, bezpośrednio połączony z białkiem, wykazuje budowę stałą i zbudowany jest z d-galaktozy i N-acetylogalaktozaminy, ewentualnie z d-mannozy i N-acetyloglukozaminy.
Tworzenie się glikoprotein również zostało bardzo dobrze poznane. Dołączanie sacharydów ma miejsce po pełnej syntezie łańcucha polipeptydowego w ramach tzw. modyfikacji potranslacyjnej. Najpopularniejszą formą tej procedury jest glikozylacja. Mianem glikozylacji określa się reakcję łączenia węglowodanów z innymi związkami organicznymi, co przebiega z wytworzeniem wiązania glikozydowego.
Glikoproteiny – przykłady
Głównymi przedstawicielami glikoprotein są liczne enzymy, m.in.:
- hydrolaza acetylocholiny – enzym hydrolizujący acetylocholinę do choliny i kwasu octowego, we wszystkich miejscach przekaźnictwa cholinergicznego;
- glukoamylaza – enzym scukrzający, czyli rozkładający skrobię do glukozy z ześrutowanego żyta, pszenicy, kukurydzy, ryżu.
A także:
- hormony białkowe;
- białka surowicy, w tym α-glikoproteina plazmy krwi;
- wszystkie przeciwciała i substancje grupowe krwi.
Dość istotną glikoproteiną w organizmie człowieka jest mucyna – jeden ze składników śliny i żółci, występujący powszechnie w układzie pokarmowym, również w obrębie żołądka czy jelit. Podstawową rolą mucyny jest ochrona błon śluzowych układu pokarmowego przed enzymami trawiennymi, bakteriami, wirusami czy toksynami. Istotne są także immunoglobuliny, które neutralizacją wirusy i toksyny, działają bakteriostatycznie, aktywują układ dopełniacza. Na końcu warto wspomnieć, że równie ważnymi glikoproteinami są wspomniane wyżej substancje grupowe krwi. Znaleźć je można na krwinkach czerwonych (erytrocytach) i to właśnie one odpowiadają za rodzaj grupy krwi u danego człowieka.
Co to jest glikoproteina P?
Po raz pierwszy glikoproteinę P wykryto w 1976 roku przez Juliano i Linga w komórkach jajnika chomika chińskiego. Białko to posiada masę cząsteczkową 170 kDa i odpowiada głównie za transport substratów z zewnętrznej i wewnętrznej warstwy błony komórkowej, wskutek czego miejsce ma spadek ich stężenia cytoplazmatycznego. Dodatkowo omawiany związek wpływa na absorpcję ksenobiotyków w jelitach, zaś w niektórych przypadkach ogranicza biodostępność leków doustnych, ułatwiając ich wydalanie przez błonę śluzową jelita, nerki oraz wraz z żółcią.
Ciekawostką jest, że jednym z najlepiej poznanych surowców zielarskich wpływających na zwiększenie aktywności glikoproteiny P jest ziele dziurawca. Udowodniono również, że glikoproteina P eliminuje szkodliwe związki i drobinki jeszcze zanim znajdą się one w cytoplazmie komórki, co ma ogromne znaczenie w mechanizmach obronnych ustroju.
Glikoproteiny w medycynie
Glikoproteiny mają coraz większe znaczenie diagnostyczne. Udowodniono, że wykrycie określonych grup i rodzajów tych związków u pacjentów onkologicznych obniża rokowanie dotyczące leczenia. Na podstawie licznych badań wiadomo, że niektóre glikoproteiny w nadmiarze lub po mutacji swoich cząsteczek mogą przyczyniać się do występowania chorób nowotworowych, a także do nasilania ich przebiegu.
Polecane produkty:
|
Kwas hialuronowy
Kwas hialuronowy bioalgi to naturalny produkt z fermentacji roślinnej, dzięki czemu biodostępność jest na bardzo wysokim poziomie. Kwas hialuronowy działa głównie na takie struktury jak włosy, skóra, oczy, stawy, dziąsła ... Zobacz więcej... |
|
Kolagen naturalny
Kolagen do picia to naturalny produkt z opatentowaną formułą Peptiplus® hydrolizowanego kolagenu. Dzięki temu jest bardzo wysokiej wchłanialności ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Przybyło M., Budowa i synteza łańcuchów cukrowych glikoprotein, Problemy Nauk Biologicznych, 1/1998.
- Polak K., Pocheń E. Glikoproteiny układu odpornościowego: struktura i funkcja części cukrowej wybranych receptorów błonowych limfocytów T – część I. Postępy Biologii Komórki, 2/2017.
- Sokołowska J., Urbańska K., Kłosińska D., Rola glikoproteiny P w warunkach fizjologicznych. Część I. Budowa chemiczna i biologiczna rola glikoproteiny P, Życie Weterynaryjne, 1/2014.
