Mięśnie żucia to grupa mięśni uaktywniających się przede wszystkim podczas spożywania posiłków. W jej skład wchodzą 4 parzyste mięśnie pochodzące z mięśniówki I łuku skrzelowego. Są więc zaopatrywane tym samym nerwem tego łuku – trzecią gałęzią nerwu trójdzielnego.
Mięśnie żucia – anatomia i fizjologia
W skład mięśni żucia człowieka wchodzą:
- mięsień skroniowy (łac. musculus temporalis);
- mięsień żwacz (łac. musculus masseter);
- mięsień skrzydłowy przyśrodkowy (łac. musculus pterygoideus medialis);
- mięsień skrzydłowy boczny (łac. musculus pterygoideus lateralis).
Wszystkie one pełnią istotną rolę, uzupełniając wzajemnie swoją czynność.
Mięsień skroniowy
Największy i najsilniejszy z całej grupy mięśni żucia. Całkowicie wypełnia dół skroniowy w którym się znajduje, a za jego przyczepy początkowe uznaje się:
- kresę skroniową dolną;
- ścianę przyśrodkową dołu skroniowego;
- powierzchnię wewnętrzną powięzi skroniowej;
- łuk jarzmowy.
Mięsień skroniowy kończy się natomiast na wyrostku dziobiastym żuchwy, obustronnie go obejmując. Charakteryzuje się zawartością sporej liczby włókien mięśniowych oraz dużym przekrojem fizjologicznym. Jest unaczyniany dzięki:
- tętnicom skroniowym głębokim;
- tętnicy szczękowej;
- tętnicy skroniowej środkowej.
Omawiany mięsień odpowiada głównie za cofanie wysuniętej żuchwy (działanie antagonistyczne w stosunku do mięśnia skrzydłowego bocznego), podnoszenie żuchwy oraz zaciskanie zębów. Największą aktywność wykazuje więc w momencie zamykania jamy ustnej i zaciskania szczęk. Jego działanie jest tak silne, że podczas żucia można zaobserwować napinanie się włókien przez skórę.
Mięsień żwacz
Mięsień żwacz jest stosunkowo krótki, mimo tego brak jego aktywności całkowicie zaburza proces żucia. Anatomicznie składa się z dwóch części, wyraźnie od siebie odgraniczonych. Przyczepy części powierzchownej prezentują się następująco:
- przyczep początkowy – dolny brzeg kości jarzmowej, łuk jarzmowy;
- przyczep końcowy – powierzchnia boczna dolnej części gałęzi i kąta żuchwy.
Z kolei części głębokiej:
- przyczep początkowy – tylna część łuku jarzmowego, niemal aż do stawu skroniowo-żuchwowego;
- przyczep końcowy – samodzielny przyczep powyżej gałęzi żuchwy.
Co ciekawe, część głęboka może się łączyć w pewnym stopniu z pozostałymi mięśniami żucia lub mięśniem policzkowym. Swoje unaczynienie zawdzięcza tętnicy żwaczowej. Mięsień żwacz odpowiada głównie za unoszenie żuchwy i obracanie jej nieco do boku, co umożliwia sprawne żucie. W swoim działaniu współpracuje z mięśniem skroniowym.
Mięsień skrzydłowy przyśrodkowy
Jest dość gruby i posiada charakterystyczny, czworoboczny kształt. Rozpoczyna się krótkim ścięgnem na:
- dole skrzydłowym kości klinowej;
- wyrostku piramidowym kości podniebiennej;
- wyrostku podniebiennym szczęki (w niewielkiej części).
Kończy się natomiast na powierzchni przyśrodkowej kąta żuchwy oraz w jej najbliższym otoczeniu. Mięsień jest unaczyniony przez gałęzie tętnicy szczękowej. Jego najważniejszą funkcją jest unoszenie żuchwy, czyli współdziałanie z wyżej opisanymi mięśniami żucia. W porównaniu do nich leży najbardziej wewnętrznie.
Mięsień skrzydłowy boczny
Leży na zewnątrz od mięśnia skrzydłowego przyśrodkowego, posiada gruby przekrój. Rozpoczyna się na grzebieniu podskroniowym oraz powierzchni podskroniowej skrzydła większego kości klinowej (głowa górna), a także na powierzchni zewnętrznej blaszki bocznej wyrostka skrzydłowatego (głowa dolna). Kończy natomiast na powierzchni przedniej torebki stawowej oraz krążka stawowego stawu skroniowo-żuchwowego. Mięsień skrzydłowy boczny unaczyniony jest przez drobne i liczne gałązki tętnicy szczękowej.
Funkcją tego mięśnia jest wysuwanie żuchwy do przodu przy obustronnym jego skurczu. Wówczas główka i krążek stawowy ustawia się obustronnie pod guzkiem stawowym. Z tym ruchem oba mięśnie skrzydłowe boczne rozwierają nieco szczęki. Z kolei skurcz jednostronny skręca żuchwę do wewnątrz. Przykładając palec do przodu od małżowiny usznej możemy wyraźnie wyczuć wysuwanie się oraz wsuwanie głowy żuchwy podczas czynności tego mięśnia.
Polecane produkty:
|
Spirulina 100% naturalna
Spirulina to naturalna alga, która uzupełnia niedobory witamin i minerałów. Jej zadaniem jest wzmocnienie organizmu i w naturalny sposób wspomaganie procesu jego oczyszczenia. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, tom I, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
- Ignasiak Z., Anatomia układu ruchu, Wydawnictwo Urban&Partner, Wrocław 2013.
