Apraksja mowy to rodzaj deficytu lingwistycznego o charakterze motorycznym. Polega na zaburzeniach planowania lub programowania precyzyjnych ruchów niezbędnych do produkcji mowy. Może mieć różne podłoże, jednak bez względu na to zawsze wymaga leczenia. Zwłaszcza u dzieci, u których prawidłowa wymowa ma duży wpływ na dalszy rozwój.
Przyczyny apraksji
Apraksja mowy zazwyczaj wynika z:
- niedojrzałości aparatu mowy, w efekcie czego zauważa się problem z koordynacją warg, języka, podniebienia czy żuchwy;
- niedostatecznej czynności określonych mięśni.
Bywa również konsekwencją uszkodzenia struktur ośrodkowego układu nerwowego, wówczas rzadko występuje jako objaw izolowany. Mowa o szlakach neuronalnych w mózgu, które odpowiadają za organizację czynności motorycznych. Tego typu uszkodzenia bywają skutkiem udarów mózgu, guzów mózgu czy stanów zapalnych struktur OUN. Na końcu warto wspomnieć o przypadkach apraksji mowy wywołanych chorobami neurodegeneracyjnymi, głównie chorobą Parkinsona czy chorobą Alzheimera.
Apraksja mowy występuje niezależnie od zaburzeń takich funkcji językowych, jak: rozumienie, czytanie, pisanie, nazywanie. W odróżnieniu od afazji przyjmującej postać multimodalnych deficytów lingwistycznych, jako izolowana postać zaburzeń dotyczy jedynie ekspresji werbalnej Oczywiście może współistnieć razem z afazją i tak często się dzieje, nie można jednak mylić tych dwóch problemów.
Apraksja mowy – objawy
Za najistotniejsze cechy apraksji mowy badacze uznają:
- błędy artykulacyjne (zniekształcenia i substytucje);
- spowolnione tempo mowy;
- nietypową prozodię (prozodia to brzmieniowe właściwości mowy, obejmuje np. intonację czy akcent).
Zobacz również: Dysprozodia.
Wśród błędów artykulacyjnych spotkać można parafazje fonetyczne. Jedną z podstawowych cech są również zaburzenia w zakresie tempa i prozodii, chociaż uznaje się je także za cechę wtórną w stosunku do trudności artykulacyjnych, a nawet za formę kompensacji tych niedostatków. U osób z apraksją mowy obserwuje się wolniejsze tempo mowy, niezależnie od popełnianych błędów artykulacyjnych. Uwidacznia się zwłaszcza w wypowiedziach dłuższych (wielosylabowych). Dodatkowo w mowie występuj:
- wyraźne sylabowanie (dzielenie wypowiedzi na sylaby);
- błędy w zakresie akcentowania skutkujące jednostajnością intonacyjną;
- wrażenie obcego akcentu u jednojęzycznych osób.
Istnieje wiele rodzajów apraksji. Choć najczęściej spotyka się apraksję mowy, nie należy wykluczać apraksji ocznej, ustno-twarzowej czy ruchowej. W apraksji ustno-twarzowej charakterystycznymi objawami są brak zdolności odtwarzania mimiki i brak umiejętności wykonywania określonych ruchów elementami twarzy, np. wystawiania języka. Rzadziej występuje apraksja kojarzeniowa, gdy pacjent zapomina, jakie ruchy powinien wykonać w następnej kolejności. Bez względu na rodzaj, apraksja niemal zawsze wiąże się z zaburzeniami czynności ośrodkowego układu nerwowego.
Zobacz również: Zaburzenia mowy.
Apraksja mowy – leczenie
Podstawą jest wdrożenie leczenia przyczynowego, a więc znalezienie choroby, która spowodowała dolegliwość. Można korzystać z pomocy logopedy i fizjoterapeuty – ich połączona praca często daje zadowalające efekty, ponieważ pacjent stara się być bardziej zrozumiały dla otoczenia. Pomocna bywa również konsultacja z psychoterapeutą lub psychologiem, gdyż zaburzenia mowy wpływają negatywnie na pewność siebie, poczucie własnej wartości i samopoczucie. Niestety, większość przypadków apraksji mowy ma charakter postępujący lub trwały, co oznacza, że rokowania nie są korzystne. W znacznie lepszej sytuacji znajdują się dzieci, u których apraksja jest wynikiem wad anatomicznych czy fizjologii mięśni, co można korygować.
Polecane produkty:
|
Kolagen naturalny
Kolagen do picia to naturalny produkt z opatentowaną formułą Peptiplus® hydrolizowanego kolagenu. Dzięki temu jest bardzo wysokiej wchłanialności ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Polanowska K., Nabyta apraksja mowy – obraz kliniczny i diagnostyka różnicowa, Neurologia po Dyplomie, 2/2017.
- Rutkiewicz-Hanczewska M., Dziecięca apraksja mowy, Prace Językoznawcze, 4/2020.
