Hipodoncja to wrodzony brak zawiązków zębów, który może występować jako wada izolowana lub w przebiegu zespołów chorobowych. Dotyczy wszystkich zębów, poza zębami mądrości. Patologia zwana jest również agenezją zębów i należy do najczęstszych wad rozwojowych zębów.
Z czego wynika hipodoncja?
Etiologia dolegliwości jest wieloczynnikowa. Aby ułatwić określanie przyczyn podzieloną ją na hipodoncję izolowaną oraz występującą w przebiegu zespołów chorobowych. Nieprawidłowość w rozwoju zawiązka zęba stałego może wynikać z:
- przeszkód fizycznych;
- przerwania listewki zębowej;
- anomalii czynnościowych;
- pierwotnego uszkodzenia mezenchymy;
- zakłóceń w czasie embrionalnego łączenia się wyrostków szczęki z wyrostkami nosowymi;
- chorób wrodzonych – zespół Downa, dysplazja ektodermalna, rozszczepy warg itd. Wykazano, że agenezja zębowa występuje w przebiegu blisko 60 zespołów chorobowych.
Wszystko zależy również od tego, czy hipodoncja jest jednostronna czy obustronna. Jednostronna może być spowodowana anomaliami strukturalnymi odpowiadającego zęba po przeciwnej stronie, zaś obustronna – wadami genetycznymi. Wyróżnia się też wiele teorii: środowiskową, neurogenną, przedwczesnego kostnienia siodła tureckiego.
Najczęściej jednak hipodoncja pojawia się wskutek zmian genetycznych. Za tą tezą przemawia częstsze pojawianie się patologii u bliźniąt jednojajowych i w kolejnych pokoleniach. Hipodoncja może być dziedziczona autosomalnie dominującą lub recesywnie, a także w sposób sprzężony z płcią. Dzięki wynikom badań molekularnych zidentyfikowano w ostatnich latach znaczną liczbę genów, których mutacje mogą powodować zahamowanie rozwoju zębów. Są to głównie geny MSX1 i PAX9.
Rodzaje hipodoncji
Wyróżnia się 3 podstawowe rodzaje hipodoncji:
- oligodoncję – brak 6 lub więcej zębów;
- mikrodoncję – obecność miniaturowych zębów;
- taurodontyzm – pionowe powiększenie komory zęba trzonowego kosztem długości korzenia zęba.
Hipodoncja dotyczy około 5% ludzkiej populacji na całym świecie.
Leczenie hipodoncji
Pacjent z brakiem zawiązków zębowych powinien zostać poddany kompleksowemu leczeniu, obejmującemu postępowanie ortodontyczne, pedodontyczne, protetyczne lub chirurgiczne, w zależności od przebiegu klinicznego wady i ogólnego stanu zdrowia pacjenta. Najważniejsze, aby hipodoncję wykryć jak najwcześniej, niestety rzadko diagnoza pada przed 9. rokiem życia. Leczenie uzależnione jest od:
- stłoczeń zębów;
- profilu twarzy;
- wady zgryzu;
- liczby i wielkości pozostałych zębów w obu łukach.
Najczęściej plan leczenia pacjentów z hipodoncją sprowadza się do dwóch głównych metod. Możliwe jest ortodontyczne zamknięcie przestrzeni bądź utrzymanie lub odtworzenie wolnego miejsca w zakresie brakującego zawiązka dla przyszłego uzupełnienia stałego. W przypadku dzieci, u których w jednym łuku występuje hipodoncja, a w drugim stłoczenia, można zastosować autotransplantację zębów.
W przyszłości bardzo dobrym rozwiązaniem dla pacjentów z hipodoncją mogą okazać się zęby powstające in vitro z embrionalnych komórek macierzystych. Komórki macierzyste zyskują coraz większe uznanie w świecie medycyny. Ich wykorzystanie w stomatologii pozostaje jednak głównie na etapie badań.
Konsekwencje hipodoncji
Hipodoncję warto jak najwcześniej zdiagnozować i rozpocząć leczenie. Do konsekwencji nieleczonej hipodoncji można zaliczyć przede wszystkim:
- wady zgryzu – zgryz głęboki, krzyżowy, tyłozgryz;
- doprzednie ułożenie języka podczas mowy, a więc zniekształcanie głosek;
- brak estetyki uśmiechu;
- utrudnioną higienę jamy ustnej.
Im szybciej rozpocznie się leczenie hipodoncji, tym mniejsze ryzyko trudnych do usunięcia konsekwencji i lepsze efekty terapeutyczne.
Polecane produkty:
|
Naturalny koenzym Q10
Koenzym Q10 bioalgi to naturalny produkt, uzupełniający niedobory tej ważnej dla organizmu substancji. Jest to czysty izomer trans, taki sam jak występuje w ciele człowieka. Dzięki temu posiada bardzo wysoką biodostępność (wchłanialność) ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Jędryszek A., Kmiecik M., Paszkiewicz A., Przegląd współczesnej wiedzy na temat hipodoncji, Dental and Medical Problems, 1/2009.
- Gregorczyk-Maga I., Merta U., Kołodziej I., Jurczak A., Wiśniewska G., Protetyczne metody leczenia hipodoncji w wieku rozwojowym na podstawie przeglądu piśmiennictwa, Nowa Stomatologia, 4/2013.
- Dyras M., Jankowska K., Czupryna S., Ocena częstotliwości występowania zaburzeń rozwojowych zębów u pacjentów leczonych w Katedrze Ortodoncji Instytutu Stomatologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, Dental and Medical Problems, 2/2003.
