Ksylitol a próchnica to dwa pojęcia, które często się razem przewijają. Ksylitol jest substancją słodzącą, wiele osób zastanawia się więc, czy jego spożycie może wpływać negatywnie na zdrowie jamy ustnej, zwłaszcza w kontekście rozwoju próchnicy. Należy wiedzieć, że ksylitol – mimo iż jest substancją słodzącą – nie tylko nie powoduje próchnicy, ale nawet zmniejsza jej ryzyko. Z tego względu często jest składnikiem past do zębów i preparatów do higieny jamy ustnej.
Co to jest ksylitol?
Ksylitol to związek chemiczny należący do grupy pięciowęglowych wielowodorotlenowych alkoholi cukrowych, które są określane mianem polioli. Naturalnie można go spotkać w wielu owocach i warzywach, np. truskawkach, malinach czy kalafiorze. Ksylitol dzięki swoim właściwościom chemicznym i smakowym znajduje zastosowanie w przemyśle spożywczym i farmaceutycznym głównie jako substancja słodząca, ale i jako stabilizator, emulgator, zagęszczacz oraz środek pochłaniający wilgoć.
Tematem zainteresowania wielu osób jest zwykle wpływ ksylitolu w żywności na ludzkie zdrowie. Ksylitol można powszechnie spotkać w lodach, gumach do żucia, syropach, pastach do zębów, słodyczach i innych produktach. W Europie uznano go za substancję bezpieczną i oznaczono skrótem E967.
Wpływ ksylitolu na zdrowie
Ksylitol jest substancją bezpieczną dla osób w każdym wieku i z różnymi chorobami ogólnoustrojowymi. Mimo że jest substancją słodzącą, ze względu na niski indeks glikemiczny mogą po nią sięgać nawet diabetycy. Jest metabolizowany bez udziału insuliny. Ksylitol może także stanowić źródło energii w preparatach przeznaczonych do żywienia pozajelitowego.
Należy wspomnieć, że omawiany związek został uznany za prebiotyk, czyli wspomagacz prawidłowego rozwoju mikroflory bakteryjnej jelit. Przykładowo, jednoczesne spożycie probiotyków (preparaty i produkty zawierające bakterie probiotyczne) i prebiotyków wzmaga działanie tych pierwszych.
Wykazano, że ksylitol odgrywa ważną rolę w mineralizacji kości, ponieważ stymuluje wchłanianie wapnia w jelitach. W badaniach eksperymentalnych na zwierzętach wykazano, że działa on korzystnie w początkowej fazie zapalenia stawów typu II. Ponadto stosowany w połączeniu z zieloną herbatą i witaminą C zwiększa biodostępność katechin dla organizmu ludzkiego.
Ksylitol a próchnica
Przeprowadzono liczne badania mające na celu wykazanie związku między zmniejszaniem ryzyka próchnicy a spożyciem ksylitolu. Efektywność ksylitolu w zmniejszaniu występowania próchnicy została jednoznacznie potwierdzona. Omawiana substancja słodząca:
- ulega on fermentacji w jamie ustnej, dlatego też nie może być przekształcany do kwasów przez bakterie bytujące w jamie ustnej;
- przywraca właściwą równowagę zasadowo-kwasową w jamie ustnej. To ważne, ponieważ zasadowe pH nie sprzyja rozwojowi patogennych bakterii;
- przeciwdziała rozwojowi niektórych patologicznych w ślinie, jak również płytce nazębnej;
- bierze udział w utrzymaniu równowagi wapniowo-fosforanowej w ślinie, korzystnie wpływając na mineralizację szkliwa.
Spożycie ksylitolu zamiast tradycyjnego cukru jest więc korzystne u osób w każdym wieku. Wykazano, że zmniejsza się wówczas ryzyko powstawania próchnicy u dzieci, młodzieży, osób dorosłych i seniorów. U osób w wieku podeszłym częstym zjawiskiem jest kserostomia, czyli suchość w jamie ustnej (upośledzenie syntezy śliny). Ksylitol stymuluje produkcję śliny, co ma istotne znaczenie w utrzymaniu higieny jamy ustnej tej grupy wiekowej oraz leczeniu kserostomii. Należy pamiętać, że brak śliny znacznie zwiększa ryzyko rozwoju próchnicy.
Na koniec należy wspomnieć o tym, że ksylitol nie tylko zapobiega rozwojowi próchnicy, ale również wykazuje działanie odświeżające, zmniejsza nieprzyjemny zapach z ust oraz działa przeciwgrzybiczo.
Zobacz również: Próchnica korzenia.
Podsumowanie
Przeciwpróchnicze działanie ksylitolu polega na ingerowaniu w procesy powstawania energii u kariogennych bakterii, obniżeniu stopnia adhezji mikroorganizmów do powierzchni zębów i zmniejszeniu zakwaszenia środowiska jamy ustnej. Może również bezpośrednio działać na zmniejszenie ilości bakteryjnej flory próchnicotwórczej oraz wpływać na zwiększone wydzielanie śliny. Wyróżnia się także wiele pozytywnych działań ogólnoustrojowych. Z całą pewnością ksylitol jako zamiennik tradycyjnego cukru czy innych słodzików przyniesie wiele korzyści zdrowotnych.
Polecane produkty:
|
Kolagen naturalny
Kolagen do picia to naturalny produkt z opatentowaną formułą Peptiplus® hydrolizowanego kolagenu. Dzięki temu jest bardzo wysokiej wchłanialności ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Grembecka M., Ksylitol – rola w diecie oraz profilaktyce i terapii chorób człowieka, Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, 3/2015.
- Kuszczak T., Wędrychowicz-Welman A., Stopa J., Wpływ drażetek bezcukrowych na środowisko jamy ustnej, Dental and Medical Problems, 2/2010.
- Kalemba-Drożdż M., Ksylitol – fakty i mity, czy to substancja prozdrowotna czy tylko chwyt marketingowy?, Public Health Forum, 2/2018.
- Bagińska J., Cukier i słodziki w próchnicy zębów, Stomatologia po Dyplomie, 5/2019.
