W jamie ustnej człowieka znajdują się różne typy wędzidełek. Każdy z nich pełni pewną rolę anatomiczno-funkcjonalną, jednakże dość częstym zjawiskiem medycznym są ich patotlogie – zwykle skrócenie. Jeśli jest ono znaczne, wykonuje się chirurgiczne przecięcie struktury, zwłaszcza w przypadku dzieci.
Typy wędzidełek
W jamie ustnej człowieka znajdują się trzy różne rodzaje wędzidełek:
- wędzidełko podjęzykowe;
- wędzidełka wargowe: górne oraz dolne;
- wędzidełka policzkowe.
Wędzidełka jamy ustnej pełnią ważną rolę, jednak niekiedy pojawia się konieczność ich podcięcia. Ma to miejsce zwłaszcza wtedy, gdy występują trudności z mową, karmieniem, zgryzem lub estetyką. Zabieg nazywa się frenotomia lub frenuloplastyka. Wskazania ustala lekarz stomatolog, laryngolog lub logopeda na podstawie dokładnej analizy danego przypadku. Kontrolnie wędzidełka ocenia się już na etapie wieku noworodkowego. Warto zaznaczyć, że nieprawidłowa budowa lub przyczep wędzidełek może prowadzić do:
- ograniczenia ruchomości policzków;
- trudności z karmieniem u niemowląt;
- wad wymowy i zaburzeń artykulacyjnych;
- problemów z protezami u dorosłych.
Dlatego te ważna jest ich diagnostyka w pewnym wieku.
Wędzidełko podjęzykowe
Wędzidełko podjęzykowe jest fałdem przyśrodkowym tworzącym się jeszcze na etapie życia płodowego poprzez uniesienie się powięzi dna jamy ustnej. W fizjologicznym procesie tworzenia wędzidełka podjęzykowego uniesiona powięź oraz część uniesionego mięśnia bródkowo-językowego podlega apoptozie. Pozostała po tym procesie tkanka w postaci błony śluzowej jest elastyczna i zapewnia językowi właściwą ruchomość, która jest niezbędna zarówno do procesu spożywania pokarmów, jak i do wyraźnej wymowy. Innymi słowy, jest to cienka błona łącząca dolną część języka z dnem jamy ustnej. Umożliwia swobodny ruch języka, co jest kluczowe dla prawidłowej wymowy, połykania i żucia.
Wędzidełka wargowe: górne oraz dolne
Wędzidełko wargi górnej łączy wewnętrzną stronę górnej wargi z dziąsłem nad górnymi siekaczami, natomiast wędzidełko wargi dolnej łączy wewnętrzną stronę dolnej wargi z dziąsłem pod dolnymi siekaczami. Są to naturalne struktury anatomiczne, które stabilizują ruch warg i wpływają na funkcje jamy ustnej.
Wędzidełka policzkowe
Wędzidełka policzkowe to cienkie fałdy błony śluzowej łączące wewnętrzną stronę policzków z dziąsłami. Choć mniej znane niż wędzidełko podjęzykowe czy wargowe, odgrywają kluczową rolę w funkcjonowaniu jamy ustnej – w szczególności u dzieci. Mówiąc dokładniej, są to fałdy błony śluzowej znajdujące się w jamie ustnej – dwa w górnym łuku i dwa w dolnym. Łączą wewnętrzną część policzków z dziąsłami szczęki i żuchwy. Zbudowane są z tkanki łącznej, mięśni i naczyń krwionośnych.
Badanie wędzidełek
Badanie kliniczne noworodka obejmujące jamę ustną ma na celu przede wszystkim sprawdzenie symetrii, ruchomości i wielkości języka, ocenę podniebienia, poprawności odruchu ssania. Badania dokonuje lekarz specjalista w dziedzinie neonatologii lub lekarz specjalista w dziedzinie pediatrii, w obecności matki lub ojca, w ciągu 12 godzin życia noworodka. Najczęstszą obserwowaną patologią będzie ankyloglossia – upośledzony ruch i funkcja języka z powodu wrodzonej anomalii anatomicznej jaką jest hipertroficzne (krótkie, nieelastyczne) wędzidełko języka. Szacuje się, że problem może dotyczyć nawet do 10% dzieci.
Bibliografia
- Gwóźdź-Jezierska M., Bielecki I., Aktualna wiedza na temat krótkiego wędzidełka języka, 2/2020.
- Pluta-Wojciechowska D., O różnych typach skróconych wędzidełek języka, ich ocenie i interpretacji wyników badań w logopedii, 2016.
