Odruch gardłowy to naturalny, ochronny mechanizm organizmu, który zapobiega zakrztuszeniu i aspiracji ciał obcych do układu oddechowego, co mogłoby mieć negatywne konsekwencje dla organizmu człowieka. Stanowi reakcję bezwarunkową, która pojawia się, gdy coś dotyka tylnej części języka, podniebienia miękkiego, łuków podniebiennych lub tylnej ściany gardła. Organizm reaguje skurczem mięśni gardła, a czasem także nudnościami.
Odruch gardłowy – na czym polega?
Gardło otrzymuje swoje unerwienie aferentne i eferentne z nerwu językowo-gardłowego i nerwu błędnego najczęściej poprzez splot gardłowy (gałęzie gardłowe nerwów językowo-gardłowego, błędnego i pnia współczulnego). W unerwieniu mięśnia pierścienno-gardłowego bierze udział nerw krtaniowy górny. Dyskusyjny jest jednak udział nerwu krtaniowego wstecznego, gdyż przy jego stymulacji nie ma elektromiograficznych dowodów na skurcz tego mięśnia. Odruch gardłowy, kontrolowany głównie przez nerw językowo-gardłowy, powoduje przerwę w oddychaniu wskutek skurczu fałdów nalewkowo-nagłośniowych, fałdów głosowych i fałdów przedsionkowych oraz pociągnięcia nagłośni przez mięsień tarczowo-nagłośniowy. Jednocześnie mięśnie nadgnykowe przesuwają krtań ku przodowi i górze o 2-3 cm.
To skuteczny i intuicyjny mechanizm ochronny, który ma zapobiec połknięciu lub dostaniu się do dróg oddechowych niepożądanych przedmiotów. Na wystąpienie odruchu gardłowego w wielu przypadkach nie mamy wpływu i trudno jest go kontrolować, choć nie jest to niemożliwe. Istnieje szereg technik oddechowych, technik relaksacyjnych czy związanych ze stopniową desensytyzacją, dzięki czemu przy pewnej praktyce możemy choć częściowo zmniejszać jego intensywność. Ma to znaczenie zwłaszcza u pacjentów stomatologicznych, u których wskutek nadaktywnego odruchu gardłowego trudne bądź niemożliwe staje się przeprowadzenie leczenia stomatologicznego.
Jednocześnie przy odruchu gardłowym wystąpić może odruch kaszlowy, który wywoływany jest przez drobne fragmenty kęsa pokarmowego podrażniające fałdy przedsionkowe lub wnikające do wnętrza krtani. Składa się on z odruchowego głębokiego wdechu przy otwartej krtani. Szpara głośni zamyka się przy wzrastającym ciśnieniu wewnątrz klatki piersiowej, następnie otwiera się gwałtownie z wydmuchnięciem powietrza, dzięki czemu ciało obce może być usunięte.
Brak odruchu gardłowego
Zdarza się, że u niektórych osób całkowicie brak jest omawianego odruchu gardłowego. Może tak się stać między innymi przy uszkodzeniu nerwów odpowiadających za ten odruch, zwłaszcza nerwu IX lub nerwu X, jak również w przebiegu niektórych chorób neurologicznych, np. zespół opuszkowy, w którym dochodzi do zaburzeń połykania i odruchów ochronnych.
Odruch gardłowy – nasilony
Odwrotną sytuacją jest nasilony odruch gardłowy, co może pojawić się przy silnym stresie, niepokoju, nadwrażliwości błony śluzowej, niektórych zaburzeniach neurologicznych. Wówczas jednocześnie z charakterystycznym krztuszeniem się dojść może do wystąpienia nudności i wymiotów, lęku i wzmożonego napięcia struktur mięśniowych. Jeśli odruch gardłowy jest na tyle nasilony, że utrudnia codzienne funkcjonowanie, warto skonsultować się z neurologiem lub innym specjalistą, który pomoże znaleźć przyczynę problemu i pokieruje dalszym postępowaniem.
Polecane produkty:
|
Naturalny koenzym Q10
Koenzym Q10 bioalgi to naturalny produkt, uzupełniający niedobory tej ważnej dla organizmu substancji. Jest to czysty izomer trans, taki sam jak występuje w ciele człowieka. Dzięki temu posiada bardzo wysoką biodostępność (wchłanialność) ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Walawska-Hrycek A., Krzystanek E., Anatomia funkcjonalna ośrodkowego układu nerwowego cz.1.
- Obrębowski A., Charakterystyka koordynacji czuciowo-ruchowej w procesie połykania, Postępy w Chirurgii Głowy i Szyi, 2/2015.
- Węgrzyn K., Sobolewska E., Odruch gardłowy – definicja, mechanizm, etiologia i metody oceny, 1/2022.
