Dysfagia (łac. phagia – jeść, dys – z trudnością) to zaburzenie odnoszące się do utrudnionego przechodzenia pokarmu z jamy ustnej do żołądka. Jako że po drodze pokarm musi minąć także przełyk, wyróżnia się 2 rodzaje dysfagii: ustno-gardłową oraz przełykową. Przyczyn tego zjawiska może być wiele, a diagnostyką i leczeniem zajmuje się najczęściej gastroenterolog.
Dysfagia – przyczyny
Dysfagię dzieli się na:
- dysfagię ustno-gardłową – spowodowaną chorobami części ustnej gardła i górnego zwieracza przełyku;
- dysfagię przełykową – spowodowaną chorobami przełyku i dolnego zwieracza przełyku.
Zaburzenie to może być wrodzone lub nabyte. Nabyta dysfagia często jest konsekwencją urazów przełyku, w tym tych spowodowanych ciałem obcym. Może współistnieć z chorobami układowymi takimi jak:
- młodzieńcze reumatoidalne zapalenie stawów;
- zespół Sjögrena;
- zespół Leśniowskiego-Crohna;
- sklerodermia.
Dysfagia bardzo często jest jednym z pierwszych objawów chorób neurologicznych, np. choroby Parkinsona, stwardnienia zanikowego bocznego. U pacjentów młodszych, czyli poniżej 60. roku życia, dominują przyczyny morfologiczne i strukturalne, z kolei u pacjentów starszych, czyli powyżej 60. roku życia, są to zaburzenia neurologiczne, rzadziej nerwowo-mięśniowe albo zmiany będące skutkiem chorób onkologicznych.
Dysfagia – objawy
Zaburzenia połykania mogą prowadzić do groźnych konsekwencji zdrowotnych, takich jak:
- niedożywienie;
- odwodnienie;
- zachłystowe zapalenie płuc.
W fazie gardłowej kęs pokarmowy może utknąć w gardle, przedostawać się do nosa, wywoływać odruchy wymiotne, dławienie się, kaszel. Pokarm może zostać zaaspirowany do dróg oddechowych. Natomiast w fazie przełykowej pokarm zatrzymuje się w obrębie przełyku, co z kolei wywołuje dolegliwości bólowe, uczucie pieczenia, palenia za mostkiem, co potoczne nazywa się zgagą.
Charakterystycznymi dolegliwościami w przebiegu dysfagii są:
- łzawienie oczu;
- krztuszenie się;
- drapanie w gardle;
- kichanie.
Takie osoby mniej chętnie sięgają po jedzenie, co negatywnie wpływa na ogólny stan zdrowia, prowadząc do niedoborów pokarmowych. Jeśli w przebiegu dysfagii pojawiają się zwężenia w drogach pokarmowych, podczas połykania jedzenia może wystąpić ból. Częstym objawem towarzyszącym dysfagii są ponadto zaburzenia mowy, gdyż w akcie oddychania, połykania i fonacji biorą udział te same struktury mięśniowe.
Diagnostyka dysfagii
Diagnostyka dysfagii jest skomplikowana i wymaga zastosowania odpowiednich metod dobranych indywidualnie do pacjenta. Najczęściej wykonuje się USG przełyku i badanie endoskopowe (tzw. gastroskopia). Manometria znajduje zastosowanie w diagnostyce dysfagii fazy gardłowej. Pozwala ona ocenić fazę gardłową i górny zwieracz przełyku. Natomiast scyntygrafia analizuje czas przejścia i potencjalnej retencji pokarmów na różnych etapach aktu połykania.
Dysfagia – leczenie
Leczenie dysfagii ma na celu przede wszystkim zapobieganie aspiracji i jej powikłaniom. Postępowanie zależy od stopnia nasilenia problemów z połykaniem oraz ich dokładnego rodzaju. Ważnym elementem jest współpraca z dietetykiem, ponieważ jeśli pojawia się dysfagia pokarmów stałych, należy odpowiednio je rozdrabniać i miksować, zaś jeśli pojawia się dysfagia pokarmów płynnych, dieta powinna być zagęszczana. Musi jednak dostarczać wszystkich niezbędnych składników odżywczych.
Drugim aspektem dysfagii jest rehabilitacja. Udowodniono, że odruch połykania można wspomagać poprzez zmianę postawy ciała i odpowiednie ułożenie głowy względem ciała podczas posiłku. Ćwiczenia też mogą pomóc w odruchu połykania. Jeśli częste jest zachłystywanie się śliną lub pokarmami, konieczne może stać się postępowanie chirurgiczne, np.:
- usunięcie ślinianek;
- przecięcie przewodów śliniankowych;
- przecięcie mięśnia pierścienno-gardłowego;
- i wiele innych.
Postępowaniem radykalnym i ostatecznym jest oddzielenie drogi oddechowej i pokarmowej poprzez wyłonienie przetoki tchawiczej.
Polecane produkty:
|
Kolagen naturalny
Kolagen do picia to naturalny produkt z opatentowaną formułą Peptiplus® hydrolizowanego kolagenu. Dzięki temu jest bardzo wysokiej wchłanialności ... Zobacz więcej... |
|
Kwas hialuronowy
Kwas hialuronowy bioalgi to naturalny produkt z fermentacji roślinnej, dzięki czemu biodostępność jest na bardzo wysokim poziomie. Kwas hialuronowy działa głównie na takie struktury jak włosy, skóra, oczy, stawy, dziąsła ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Mielnik-Niedzielska G., Dysfagia u dzieci, Otorynolaryngologia, 2016, 15(2): 63-67.
- Siuda J., Lewicka T., Vademecum dysfagii.
- Dylczyk-Sommer A., Dysfagia. Część 1: zagadnienia ogólne, Anestezjologia Intensywna Terapia 2020; 52, 3: 229-235.
- Terlikiewicz J., Makarewicz R., Zaburzenia połykania, Polska Medycyna Paliatywna 2003, 2, 1, 31-38.
- Litwin M., Zaburzenia połykania, Centrum Kompleksowej Rehabilitacji, 4/2020.
