Pararotacyzm jest jedną z kilku form rotacyzmu, czyli jednej z najczęściej występujących wad wymowy. Jej diagnostyką i leczeniem zajmuje się logopeda. Problem dotyczy przeważnie dzieci, choć jeśli nie zostanie wdrożone odpowiednie leczenie w młodym wieku, wada może się utrwalić i występować także u pacjentów dorosłych.
Rotacyzm – czym jest?
Rotacyzm jest często występującą wadą wymowy w obrębie litery „r”. Głoska ta może być opuszczana podczas wypowiadania poszczególnych słów, zastępowana lub zniekształcana. Zniekształcenia „r” są różnorodne, ponieważ błędnie realizowane „r” może występować zarówno jako dźwięk wibracyjny, jak i bez żadnej wibracji. Dodatkowo może powstawać w licznych miejscach kanału ustnego. Wyróżnia się następujące formy rotacyzmu:
- mogirotacyzm – wada polega na opuszczaniu głoski „r” podczas mówienia;
- pararotacyzm – wada polega na zastępowaniu głoski „r” innymi głoskami. Najczęściej literką „l”, a nieco rzadziej nawet literką „j”;
- rotacyzm właściwy – polega na tworzeniu zamiast głoski „r” dźwięku niewystępującego w systemie fonetycznym języka polskiego.
Diagnostyką i leczeniem wad wymowy zajmuje się logopeda. Nie jest lekarzem, lecz specjalizuje się w swojej dziedzinie. To absolwent 5-letnich studiów na kierunku logopedii.
Przyczyny pararotacyzmu
Możliwymi czynnikami ryzyka pararotacyzmu są:
- niska sprawność języka i jego niewydolność, jako że jest on mięśniem zależnym od naszej woli;
- wady zgryzu;
- skrócone wędzidełko języka;
- wady anatomiczne w obrębie żuchwy lub szczęki;
- obniżone napięcie mięśniowe w obrębie całego ciała;
- błędny sposób przełykania śliny;
- niedowłady mięśni języka;
- problemy ze słuchem.
Zdarza się także, że dziecko ma nieprawidłowe wzorce w swoim otoczeniu. Jeśli rodzice pieszczotliwie zdrabniają wyrazy i specjalnie pomijają literkę „r”, istnieje bardzo duże prawdopodobieństwo, że dziecko zacznie robić tak samo, lecz dla niego będzie to normą, a nie zabawą.
Pararotacyzm – objawy
Pararotacyzm odnosi się do zamiany głoski „r” na inną głoskę systemową, czego konsekwencją może być pojawienie się w mowie wyrazów o innym znaczeniu lub logotomów, a więc połączenia dźwięków nieposiadających znaczenia. Mogą powstawać zupełnie nowe słówka, co negatywnie wpływa na jakość komunikacji. Pararotacyzm zwiększa ponadto ryzyko kompensacyjnych wad zgryzu, ślinienia się oraz oddychania przez usta.
Pararotacyzm – diagnostyka
W procesie diagnostycznym kluczowa staje się znajomość norm rozwojowych w zakresie kształtowania się mowy, w tym artykulacji. W poszczególnych okresach rozwoju mowy występują bowiem określone etapy w kształtowaniu się normatywnych realizacji poszczególnych fonemów. Przykładowo podczas kształtowania się realizacji wariantu głównego fonemu „r” mamy do czynienia z przypisanymi do określonego przedziału wiekowego etapami oraz typowymi dla nich formami przejściowymi. Rozpoznanie pararotacyzmu opiera się więc na znajomości rozwoju mowy u dziecka oraz osobistej rozmowie z dzieckiem. Dodatkowo należy ocenić narząd mowy i ewentualne wady zgryzu.
Pararotacyzm – leczenie
Pacjentów z nieprawidłowościami artykulacyjnymi, których podłożem mogą być wady budowy lub funkcjonowania narządu słuchu, należy skierować na konsultację audiologiczną i badania słuchu, a następnie rozpocząć leczenie otorynolaryngologiczne, np. poprzez wykorzystanie aparatu słuchowego. Pararotacyzm leczy się natomiast odpowiednio prowadzonymi terapiami logopedycznymi, które obejmują m.in.:
- ćwiczenia języka;
- ćwiczenia właściwej wymowy;
- ćwiczenia mięśni mimicznych.
W przypadku dzieci powinny być prowadzone w formie zabawy.
Jeśli natomiast przyczyną pararotacyzmu są różnego rodzaju wady zębów czy tkanek miękkich jamy ustnej, dąży się do ich korekcji. Wady zębów leczy się ortodontycznie, najczęściej z użyciem aparatu na zęby, natomiast skrócone wędzidełko najczęściej przecina się chirurgicznie.
Polecane produkty:
|
Kolagen naturalny
Kolagen do picia to naturalny produkt z opatentowaną formułą Peptiplus® hydrolizowanego kolagenu. Dzięki temu jest bardzo wysokiej wchłanialności ... Zobacz więcej... |
|
Kwas hialuronowy
Kwas hialuronowy bioalgi to naturalny produkt z fermentacji roślinnej, dzięki czemu biodostępność jest na bardzo wysokim poziomie. Kwas hialuronowy działa głównie na takie struktury jak włosy, skóra, oczy, stawy, dziąsła ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Lipiec D., Więcek-Poborczyk I., Terapia rotacyzmu w dyslaliach.
- Panasiuk J., Woźniak T., Grabias S., Talarczyk T., Logopedia Standardy postępowania logopedycznego. Podręcznik akademicki, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2022.
