Reranie (inaczej: rotacyzm) to jedna z najczęściej występujących wad wymowy (zarówno u dzieci, jak i u osób dorosłych) polegająca na nieprawidłowej wymowie głoski „r”. Przyczyn tego zjawiska jest wiele, dlatego zawsze warto skonsultować się z logopedą, aby móc wprowadzić indywidualnie dobraną terapię mowy.
Reranie – na czym polega?
Reranie polega na błędnej wymowie głoski „r”, przy czym wymienia się następujące rodzaje omawianej wady wymowy:
- mogirotacyzm – opuszczanie głoski „r”;
- pararotacyzm – zastępowanie głoski „r” przez inną, np. „l” bądź „ł”;
- rotacyzm właściwy – zniekształcenia głoski „r”.
Głoska „r” ma w języku polskim specyficzną artykulację. Jako jedyna wyróżnia się wibracją, czyli drganiem czubka języka. Położenie języka podczas mowy zostało tutaj bardzo dobrze poznane i opisane w niejednym źródle naukowym. Poza drganiem czubka języka obserwuje się przyleganie jego boków do wewnętrznych powierzchni górnych zębów i dziąseł oraz lekkie wklęśnięcie go w części predorsalnej. Czas przywarcia koniuszka języka do dziąseł podczas wymawiania „r” jest bardzo krótki, trwa zaledwie około 0,01 sekundy. Zaburzenie któregokolwiek etapu przyczynia się do wystąpienia reranie.
Reranie – przyczyny
Przyczyny reranie dzieli się na 4 podstawowe grupy:
- nieprawidłowa budowa narządów artykulacyjnych (języka, podniebienia twardego) oraz ewentualnie występujące wady zgryzu;
- obniżona sprawność języka, który podczas wymawiania „r” silnie się angażuje;
- naśladowanie nieprawidłowych wzorców, szczególnie w okresie dzieciństwa;
- zaburzenia słuchu fonematycznego.
Zdecydowanie najczęściej obserwuje się mało sprawny język, a dokładniej jego pogrubienie lub sztywność, ewentualnie wręcz przeciwnie – jego wiotkość. W pierwszej grupie możliwych przyczyn najczęściej stwierdza się skrócone wędzidełko języka, które ogranicza ruchomość języka. Może w niektórych przypadkach wręcz uniemożliwiać unoszenie języka do dziąseł. Wadliwy zgryz wydaje się odgrywać mniejszą rolę w reraniu, jednak nie można go wykluczyć.
Reranie – diagnostyka
Diagnozowaniem i leczeniem rerania zajmuje się najczęściej logopeda. W pierwszej kolejności należy ocenić wygląd twarzy i jamy ustnej, a także uzębienie pacjenta. Następnie warto sprawdzić długość wędzidełka języka oraz ogólną ruchomość i siłę języka, ponieważ przy wadach wymowy to właśnie jego dysfunkcje są najczęściej obserwowane. Spore znaczenie ma też wywiad zdrowotny, w przypadku dzieci jest to często wywiad z rodzicami. Jeśli wszystko jest prawidłowe, warto odesłać pacjenta do diagnostyki słuchu.
Reranie – leczenie
Jeśli istnieją zidentyfikowane, anatomiczne przyczyny rerania, należy je skorygować. Mowa m.in. o korekcji wad zgryzu aparatami ortodontycznymi bądź przecięciu skróconego wędzidełka języka. Następnie wdraża się indywidualnie dobraną terapię logopedyczną, która obejmuje głównie odpowiednie ćwiczenia języka, policzków i warg, a także ćwiczenia wymowy. Ostatnimi czasy coraz większą wagę przykłada się do fizjoterapii, w tym przypadku pomocna może się okazać fizjoterapia stomatologiczna.
Zobacz również: Podcięcie wędzidełka języka.
Warto zaznaczyć, że uzyskanie efektów możliwe jest wyłącznie przy systematyczności i precyzji wykonywanych ćwiczeń, co powinno zawsze odbywać się zgodnie z zaleceniami logopedy. W przypadku dzieci ćwiczenia mogą przybrać formę zabawy, aby zachęcić je do ich praktykowania oraz aby sprawnie utrzymać systematyczność. W zależności od wielu czynników leczenie rerania może trwać od kilku miesięcy do nawet kilku lat.
Podczas pierwszej wizyty u logopedy diagnozie poddawane są dodatkowo m.in.:
- postawa ciała;
- napięcie mięśniowe;
- mobilność ust;
- sposób oddychania, żucia i połykania.
Taka diagnostyka trwa przeciętnie 60-90 minut. Kluczowe jest, by w tym czasie logopeda wytworzył więź z pacjentem i stworzył przyjazną atmosferę, co będzie korzystnie rzutować na całą dalszą współpracę.
Polecane produkty:
|
Kwas hialuronowy
Kwas hialuronowy bioalgi to naturalny produkt z fermentacji roślinnej, dzięki czemu biodostępność jest na bardzo wysokim poziomie. Kwas hialuronowy działa głównie na takie struktury jak włosy, skóra, oczy, stawy, dziąsła ... Zobacz więcej... |
|
Kolagen naturalny
Kolagen do picia to naturalny produkt z opatentowaną formułą Peptiplus® hydrolizowanego kolagenu. Dzięki temu jest bardzo wysokiej wchłanialności ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Wołosiuk B., Zaburzenia mowy a trudności w czytaniu i pisaniu, Rozprawy Społeczne, 4/2018.
- Stecko E., Zaburzenia mowy u dzieci – wczesne rozpoznawanie i postępowanie logopedyczne, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2002.
- Pluta-Wojciechowska D., Opis zaburzeń mowy jako pierwszy etap postępowania logopedycznego, Logopedia Silesiana, 1/2012.
- Grabias S., Kurkowski M., Logopedia – teoria zaburzeń mowy, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2014.
