Eugenol to organiczny związek chemiczny należący do grona fenoli. Znaleźć go można naturalnie np. w olejku goździkowym. Ma wiele potwierdzonych właściwości prozdrowotnych, dlatego znajduje zastosowanie między innymi w kosmetologii, stomatologii oraz współczesnej medycynie.
Eugenol – charakterystyka
Eugenol to organiczny związek chemiczny o wzorze sumarycznym C10H12O2 oraz masie molowej 164,20 g/mol. Po wyizolowaniu z surowców roślinnych lub po otrzymaniu w warunkach laboratoryjnych przyjmuje postać bezbarwnej, ewentualnie jasnożółtej cieczy o konsystencji oleistej, która ciemnieje pod wpływem powietrza. Utleniając eugenol, można pozyskać wanilinę, co jest jedną z podstawowych metod jej otrzymywania w przemyśle.
Związek ten wyróżnia się typowym, ostrym, goździkowym aromatem. To właśnie on odpowiada za charakterystyczny zapach goździków, klasycznych, jesienno-zimowych przypraw. Innymi źródłami eugenolu są: cynamon, bazylia azjatycka, gałka muszkatołowa, pieprz. Eugenol otrzymuje się z produktów naturalnych lub syntetycznie. Podstawowym, naturalnym źródłem eugenolu, z którego posykuje się go na skalę masową, jest olejek goździkowy, który można wyodrębnić bezpośrednio z goździków w wyniku destylacji z parą wodną, ekstrakcji chlorkiem metylenu i ostatecznie oddestylowaniu rozpuszczalnika. W olejku goździkowym eugenol jest jego dominującym składnikiem. Natomiast syntetycznie otrzymuje się go wskutek reakcji gwajakolu z chlorkiem allilu, na koniec ekstrahując go z mieszaniny poreakcyjnej eterem.
Eugenolu – działanie
Eugenol wpływa na fizjologię mikroorganizmów poprzez różne mechanizmy działania. Najczęściej zaburza funkcjonowanie błony komórkowej lub dezaktywuje czynniki wirulencji, w tym toksyny. Ma więc działanie przeciwwirusowe, przeciwbakteryjne ora przeciwgrzybicze. Nowe badanie prowadzone w 2022 roku przez Hobani i in. miało na celu wykazanie działania cytoprotekcyjnego i przeciwzapalnego eugenolu, przy zastosowaniu go w niskich dawkach. Działanie to potwierdzono, ponieważ udowodniono, że eugenol znacząco pomniejsza liczbę owrzodzeń i wykazuje protekcyjne działanie na błonę śluzową układu pokarmowego. Eugenol może też w pewnym stopniu działać przeciwbólowo. Istnieją przesłanki, że wpływa na zmniejszanie mutacji komórek i tym samym może działać przeciwnowotworowo, jednak wymaga to dalszych badań i analiz.
Eugenol w kosmetologii
Eugenol jest powszechnie wykorzystywany w kosmetologii, głównie ze względu na swoje właściwości zapachowe. Sprawia, że kremy, odżywki, maseczki i inne produkty kosmetyczne stają się atrakcyjne dla konsumentów. W niewielkich stężeniach wykorzystuje się go również w przemyśle perfumeryjnym, środkach przeznaczonych do pielęgnacji jamy ustnej, mydłach. Obecność wolnej grupy hydroksylowej w cząsteczce eugenolu sprawia, że wykorzystuje się go także jako środek dezynfekujący. Grzyby pleśniowe i drożdżopodobe wykazują wysoką wrażliwość na działanie eugenolu, działanie to ukierunkowuje się również wobec dermatofitów.
Eugenol w stomatologii
Eugenol znajduje szerokie zastosowanie w stomatologii, głównie do odkażania kanałów zębowych oraz jako składnik cementu dentystycznego. Jest niekiedy składnikiem past znieczulających, które łagodzą ból zęba i dziąseł. Z kolei cement dentystyczny jest wykorzystywany do uzupełniania ubytków lub jako podkład pod wypełnienia stałe. Eugenol w leczeniu kanałowym działa jako środek antyseptyczny i znieczulający, który pomaga w dezynfekcji kanałów zębowych.
Eugenol – przeciwwskazania
Eugenol nie zawsze może być zastosowany. Podstawowe przeciwwskazania obejmują:
- alergie na ten związek chemiczny;
- jednoczesne przyjmowanie leków przeciwzakrzepowych, ponieważ eugenol może zwiększać ryzyko krwawień;
- silne podrażnienie błon śluzowych w miejscu zastosowania eugenolu;
- ciąża i okres karmienia piersią ze względu na brak wystarczających dowodów na działanie eugenolu na płód i narodzone dziecko;
- bardzo młody wiek.
W razie jakichkolwiek wątpliwości warto skonsultować się z lekarzem przed zastosowaniem tego związku.
Polecane produkty:
|
Olej z czarnuszki
Olej z czarnuszki to w 100% naturalny produkt o wysokiej koncentracji cennych składników odżywczych niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Jest źródłem m.in. niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT), mikroelementów, witamin Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Łoś T., Bielawska O., Rogala M., Lorenc K., Multipotential properties of eugenol in pharmacology – comprehensive review of current state of knowledge, Journal of Education Health and Sport, 2023;45(1):403-414.
- Wiącek J., Identyfikacja i oznaczanie eugenolu w kosmetykach, Warszawa 2012.
