Oczodół (łac. orbita) to jama kostna, zagłębienie w czaszce, w którym znajdują się gałki oczne. W anatomii każdego człowieka wyróżniamy 2 oczodoły o kształcie stożka, których ściany tworzą przede wszystkim kość czołowa, kość jarzmowa i szczęka. Oczodoły można zaobserwować na podstawie badania RTG, jako że są to struktury kostne.
Budowa oczodołów
Oczodół wyróżnia się kształtem czworobocznej piramidy, podstawą zwróconej w kierunku przednim. Jego głębokość wynosi 50 mm, natomiast objętość około 30 ml. Zaledwie 25% tej objętości zajmuje gałka oczna. Pozostałą część oczodołu wypełnia wyścielająca go tkanka tłuszczowa oraz mięśnie, gruczoł łzowy, naczynia krwionośne, naczynia limfatyczne i nerwy. W anatomii oczodołów wyróżnia się 4 ściany, tworzone przez szereg istotnych kości czaszki:
- ściana górna – tworzą ją kość czołowa i kość klinowa;
- ściana dolna – utworzona przez kość jarzmową, kość podniebienną oraz trzon szczęki;
- ściana przyśrodkowa – tworzą ją kość łzowa, kość sitowa, kość klinowa oraz wyrostek czołowy szczęki;
- ściana boczna – utworzona przez kość jarzmową i skrzydło większe kości klinowej.
Boczne i przyśrodkowe ściany oczodołu, stykając się ze sobą w szczycie, tworzą kąt około 45 stopni. Przyśrodkowe ściany obu oczodołów układają się względem siebie równolegle, a tworzą je cienkie blaszki kostne, tak zwane blaszki papierowate.
Ważnym elementem oczodołów jest również dół gruczołu łzowego, w którym – jak wskazuje nazwa – lokalizuje się gruczoł łzowy niezbędny do produkcji łez, które nawilżają i oczyszczają oczy. Na ścianie przyśrodkowej, niedaleko wejścia do oczodołu, leży dół woreczka łzowego, przechodzący płynnie w kanał nosowo-łzowy. Inną istotną strukturą anatomiczną jest tutaj kanał nerwu wzrokowego – to nerw czaszkowy odpowiedzialny przede wszystkim za prawidłowe widzenie. Kanał wzrokowy posiada średnicę około 3-4 mm i długość 5 mm. Szczelina oczodołowa górna znajdująca się również w obrębie oczodołów stanowi miejsce przebiegu nerwu czołowego, nerwu nadoczodołowego nerwu okoruchowego, nerwu odwodzącego oraz nerwu nosowo-rzęskowego, ale także żył ocznej górnej.
Oczodół – funkcje
Gałka oczna jest niezwykle wrażliwą, podatną na uszkodzenia strukturą. Podstawowym zadaniem oczodołu, jako elementu wytrzymałego i kostnego, jest jej ochrona przed czynnikami zewnętrznymi i uszkodzeniami mechanicznymi. Dzięki specyficznej budowie oczodołów możliwa jest produkcja łez, jak również ich rozprowadzanie po całej powierzchni gałki ocznej za sprawą powiek.
Choroby oczodołów
W obrębie kostnych elementów oczodołu pojawia się kilka słabych punktów, szczególnie podatnych na uszkodzenia mechaniczne, infekcje lub nacieki nowotworowe. Przykładowo, dolna ściana oczodołu wraz z otworem podoczodołowym często ulegają złamaniom rozprężającym podczas wypadków. Natomiast blaszka papierowata może ulec zniekształceniu przez powiększony mięsień prosty przyśrodkowy, czego przyczyną bywa orbitopatia tarczycowa. W kanale wzrokowym nierzadko dochodzi do procesów zapalnych lub demielinizacyjnych.
Do grona chorób związanych z oczodołami zaliczamy między innymi:
- stany zapalne i guzy gruczołu łzowego;
- naczyniaki jamiste;
- żylaki i naczyniaki limfatyczne;
- chłoniaki;
- glejaki nerwu wzrokowego.
Tego typu choroby najlepiej diagnozować przy pomocy badań obrazowych czaszki, takich jak tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny.
Polecane produkty:
|
Kolagen naturalny
Kolagen do picia to naturalny produkt z opatentowaną formułą Peptiplus® hydrolizowanego kolagenu. Dzięki temu jest bardzo wysokiej wchłanialności ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Tomkowicz A., Pilecka I., Oczodół – dlaczego przysparza tak wiele problemów?, Wrocław 2022.
- Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, tom I, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
- Szatmary G., Badania obrazowe oczodołu, Neurologia po Dyplomie, 1/2010.
