Zęby nadliczbowe to dolegliwość zwana fachowo hiperdoncją. Anomalia ta polega na powstawaniu dodatkowych zawiązków zębów, co w obrazie klinicznym daje obecność normalnej liczby zębów mlecznych bądź stałych przy jednoczesnej obecności tworów zębopochodnych. Twory zębopochodne mogą mieć różny kształt czy budowę.
Przyczyny zębów nadliczbowych
Bezpośrednią przyczyną zębów nadliczbowych jest nadaktywność listewki zębowej, z której fizjologicznie powstają zęby człowieka. Bardzo często dolegliwość ma podłoże genetyczne i lokalizuje się w jamie ustnej symetrycznie. Częściej dotyczy osób z uzębieniem stałym niż mlecznym oraz łuku zębowego w szczęce w porównaniu do żuchwy. Możliwymi chorobami, w przebiegu których pojawia się hiperdoncja, są:
- zespół Gardnera;
- zespół Ehlersa-Danlosa;
- dysplazja obojczykowo-czaszkowa;
- zespół Downa;
- rozszczepy wargi i podniebienia;
- zespół Leoparda.
Przy braku jakichkolwiek chorób wrodzonych i jednoczesnej obecności zębów nadliczbowych nie wiadomo co jest tego przyczyną. Zdarza się to jednak bardzo rzadko, zwykle hiperdoncja wiąże się z patologiami w organizmie. Mimo braku konkretnej przyczyny istnieje wiele teorii: atawistyczna, nadczynności listewki zębowej, dychotomii zawiązka, naczyniowa, dziedziczenia oraz zaburzeń w procesach organotwórczych. Za czynniki stymulujące (czynniki ryzyka) proliferację listewki ektodermy uznaje się:
- naprężenia w kościach szczęki lub żuchwy;
- ruchy poszczególnych wyrostków twarzowych w czasie organogenezy;
- nacisk istniejącego uzębienia;
- zaburzenia w krążeniu.
Tworzenie zębów nadliczbowych może mieć podłoże dziedziczne o charakterze autosomalnym dominującym lub poligenowym.
Zęby nadliczbowe – obraz kliniczny
Każdy człowiek posiada fizjologicznie 32 zęby stałe, dlatego hiperdoncją nazywany każdą sytuację zwiększenia ilości zawiązków zębowych. W przypadku uzębienia mlecznego nadliczbowość zębów ma miejsce przy przekroczeniu 20 zawiązek zębowych. Zęby nadliczbowe swoim wyglądem nie przypominają zwykłego uzębienia – są stożkowate, zniekształcone. Nie można ich mylić z tzw. zębami dodatkowymi, które cechują się prawidłową budową. Zęby nadliczbowe mogą lokalizować się w dowolnym miejscu w łuku zębowym, w zależności od lokalizacji dzieli się je więc na pośrodkowe, przedtrzonowe, trzonowe oraz zatrzonowe (gdy wykształcą się za ósemkami).
Obecność zębów nadliczbowych jest poważnym defektem kosmetycznym i estetycznym, szczególnie jeśli dotyczą widocznego odcinka łuku zębowego. Bardzo często powodują dodatkowo wady zgryzu, ponieważ ich obecność wpływa negatywnie na tor wyrzynania się zębów stałych. Może się zdarzyć, że zęby prawidłowe wcale nie wyrosną, ponieważ zawiązki zębów nadliczbowych „zabierają” im miejsce w kości. Przy hiperdoncji znacznie częściej obserwuje się stany zapalne jamy ustnej czy diastemę. Z kolei najbardziej charakterystycznymi wadami zgryzu są stłoczenie zębów oraz ich zrotowanie.
Udowodniono, że u pacjentów, u których obserwuje się występowanie hiperdoncji w uzębieniu mlecznym, nadmierna liczba zębów może pojawiać się także w uzębieniu stałym.
Konsekwencje obecności zębów nadliczbowych
Obecność zębów nadliczbowych w jamie ustnej zwiększa ryzyko nie tylko powstawania wad zgryzu, choć to właśnie one pojawiają się najczęściej. Pozostałymi możliwymi konsekwencjami są:
- resorpcja zębów sąsiednich;
- neuralgie;
- zęby zatrzymane;
- zaburzenia kolejności wyrzynania;
- problemy podczas leczenia ortodontycznego.
Ważne jest aby wcześnie wykryć ewentualne nieprawidłowości.
Zęby nadliczbowe – leczenie
Zęby nadliczbowe najczęściej są wskazaniem do ich ekstrakcji. Tylko to jest w stanie zwolnić miejsce w łuku zębowym dla zębów prawidłowych. W praktyce wybór odpowiedniego leczenia jest bardziej skomplikowany i zależy od wielu czynników. Gdy zęby nadliczbowe występują w małych ilościach można pozostawić je do obserwacji, z kolei w innych przypadkach stomatolog zaleca ich zeszlifowanie i korektę zgryzu. Zazwyczaj bywa konieczne leczenie ortodontyczne.
W skrajnych przypadkach ząb nadliczbowy może zastąpić zniszczony wskutek procesu chorobowego (np. próchnicy) ząb prawidłowy. Zdarza się tak jednak rzadko, ponieważ ze względu na swoją niespecyficzną budowę nie jest w stanie skutecznie pełnić roli zęba prawidłowego.
Polecane produkty:
|
Kolagen naturalny
Kolagen do picia to naturalny produkt z opatentowaną formułą Peptiplus® hydrolizowanego kolagenu. Dzięki temu jest bardzo wysokiej wchłanialności ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Gurdziel K., Minch L., Minch E., Późne powstawanie mnogich zawiązków nadliczbowych zębów przedtrzonowych w żuchwie – opis przypadku, Stomatologia Współczesna, 2/2014.
- Bruzda-Zwiech A., Marut-Krawczyńska K., Janas-Naze A., Szczepańska J., Podwójne zęby środkowe szczęki w uzębieniu mlecznym, Nowa Stomatologia, 3/2020.
- Chmiel J., Olek T., Zęby nadliczbowe – zasady postępowania w różnych sytuacjach klinicznych, Stomatologia po Dyplomie, 10/2020.
