Znieczulenie powierzchniowe polega na odwracalnym, czasowym zablokowaniu przekaźnictwa nerwowego w wolnych zakończeniach nerwów czuciowych. Efekt uzyskuje się po bezpośredniej aplikacji środka w postaci maści, kremu lub żelu, podania roztworu lub rozpylenia sprayu na powierzchnię znieczulanej tkanki. To częsty rodzaj znieczulenia stosowany w dermatologii, okulistyce, stomatologii i innych dziedzinach medycyny.
Znieczulenie powierzchniowe – na czym polega?
Znieczulenie powierzchniowe polega na podaniu leku znieczulającego bezpośrednio na skórę lub na powierzchnię tkanek, które mają być poddane planowanym procedurom medycznym. Lek jest aplikowany najczęściej w postaci cieczy, pasty lub kremu i działa poprzez wchłanianie przez skórę, co powoduje znieczulenie w tym obszarze. Co istotne i charakterystyczne, pomija się tu wykorzystanie iniekcji, a więc znieczulania za pomocą igły.
Popularne metody i środki wykorzystywane do znieczulania powierzchownego:
- żele z lidokainą;
- spraye znieczulające – nie powinny być jednak rozpylane bezpośrednio w jamie ustnej, zwłaszcza u dzieci i osób o drobnej budowie ciała, ponieważ podawany tak środek łatwo trafia na śluzówkę podniebienia miękkiego i tylnej ściany gardła;
- pastylki i kremy z benzokainą;
- żele i maści z chlorowodorkiem tetrakainy;
- płukanki i kremy z dykloniną.
Podobnie jak w wypadku innych sposobów znieczulenia, efekt po podaniu powierzchniowym wiąże się z odwracalnym blokiem napięciowo-zależnym kanałów sodowych neuronów nerwów czuciowych. Kationy sodowe nie napływają przez błony neuronu, próg potencjału czynnościowego nie jest osiągany, a sam potencjał nie występuje. Co ciekawe, wykazano, że uzyskiwany efekt znieczulenia powierzchniowego wzrasta w następującej kolejności: podniebienie twarde – śluzówka policzka – dno jamy ustnej.
Znieczulenie powierzchniowe w stomatologii
W stomatologii znieczulenie powierzchniowe wykorzystywane jest najczęściej w leczeniu następujących problemów zdrowotnych:
- gingiwektomia – plastyka dziąseł;
- usuwanie złogów poddziąsłowych, czyli skaling poddziąsłowy;
- usuwanie szwów w obrębie twarzoczaszki i jamy ustnej po wcześniejszych zabiegach z zakresu chirurgii stomatologicznej;
- ropnie podśluzówkowe;
- ekstrakcje zębów mlecznych i stałych;
- biopsje wycięciowe drobnych, położonych zewnętrznie zmian śluzówkowych;
- zakładanie klamer koferdamu;
- poddziąsłowe zakładanie pierścieni i zamków ortodontycznych aparatów stałych;
- dolegliwości związane z bólem poekstrakcyjnym.
Dokładne wskazania zależą również od tego, jakie czynności medyczne będą wykonywane. Pozwoli to nie tylko podjąć decyzję o zakwalifikowaniu pacjenta do tego rodzaju znieczulenia, ale również umożliwi dobór odpowiedniej formy podania leku (żel, maść, gaz itd.). Warto zaznaczyć, że znieczulenie powierzchniowe nie jest zazwyczaj wykorzystywane jako jedyna forma likwidacji bólu i blokowania nerwów czuciowych. Najczęściej jest to wstęp do innych form znieczulenia z wykorzystaniem iniekcji, np. znieczulenia nasiękowego. Jednak jeśli przed znieczuleniem właściwym tkanki nie będą już odczuwać bólu dzięki znieczuleniu powierzchniowemu, samo wkłucie igły również będzie dla pacjenta komfortowe i bezbolesne.
Znieczulenie powierzchniowe – przeciwwskazania
Podstawowymi przeciwwskazaniami do zastosowania znieczulenia powierzchniowego są:
- alergie na którykolwiek składnik preparatu znieczulającego;
- niektóre zaawansowane i niewyrównane choroby układu sercowo-naczyniowego oraz cukrzyca;
- stany pooperacyjne, które mogą zmieniać reakcję organizmu na środki znieczulające;
- przyjmowanie leków antydepresyjnych.
Część z tych przeciwwskazań ma charakter względny, co oznacza, że to lekarz decyduje o kwalifikacji pacjenta do tej formy leczenia. Większość form znieczulania powierzchniowego może być stosowana zarówno u dzieci, jak i dorosłych, w tym kobiet ciężarnych.
Polecane produkty:
|
BIO Acerola - naturalna witamina C
Naturalna witamina C pozyskana została z ekologicznych upraw z owocu o nazwie Acerola. Jest standaryzowana co oznacza, że wyselekcjonowano tylko najwyższej jakości owoce, a z nich pozyskano ekstrakt. Dzięki temu ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Larsen R., Anestezjologia, Wydawnictwo Urban & Partner, Wrocław 2020.
- Pasternak M., Woroń J., Znieczulenie powierzchniowe w stomatologii – uwagi praktyczne, Ból, 4/2023.
