Fluorek sodu (NaF) jest nieorganicznym związkiem chemicznym należącym do grona fluorków. Stanowi sól kwasu fluorowodorowego i sodu. Znajduje szerokie zastosowanie m.in. w medycynie i w stomatologii, będąc popularnym składnikiem past do zębów.
Fluorek sodu – charakterystyka
Fluorki metali są solami kwasu fluorowodorowego. Do najistotniejszych fluorków zalicza się następujące: fluorek sodu (NaF), fluorek wapnia (CaF2), fluorek potasu (KF) i kryolit. Fluorek sodu posiada wzór sumaryczny NaF i masę molową 41,99 g/mol. Po wyizolowaniu przybiera formę bezbarwnych kryształków lub białego, bezwonnego proszku. Na skalę masową pozyskuje się go np. drogą neutralizacji kwasu fluorowodorowego.
Fluorek sodu – zastosowanie
Fluorek sodu bywa wykorzystywany m.in. do impregnowania drewna, produkcji pestycydów, dezynfekcji aparatury destylacyjnej czy w laboratoriach do otrzymywania innych soli fluoru. Jest również środkiem bakteriobójczym stosowanym w przemyśle fermentacyjnym. Jeśli występuje w odpowiedniej formie, bywa stosowany podczas obrazowania radiograficznego. Wśród ludzi fluorek sodu znany jest jednak głównie ze względu na jego zawartość w pastach do zębów i dzięki działaniu przeciwpróchnicotwórczemu.
Fluorek sodu w medycynie
Uważa się, że fluorki są niezbędne do tworzenia prawidłowej i wytrzymałej tkanki kostnej. Pobudzają proliferację osteoblastów (komórek kościotwórczych), hamując aktywność osteoklastów (komórek kościogubnych). Związki fluoru wykorzystuje się m.in. w leczeniu osteoporozy, ze względu na poprawę bilansu wapniowego przez jony F- . Leczenie niewielkimi dawkami fluorków obniża liczbę złamań trzonów kręgów, a jeśli stosuje się je łącznie z witaminą D, obserwuje się ochronę masy kostnej u osób przyjmujących sterydy. Fluor jest wartościowym pierwiastkiem również w kardiologii, ponieważ może hamować rozwój zmian miażdżycowych w aorcie i innych naczyniach tętniczych. Związki fluoru wykorzystuje się w terapii niektórych nowotworów czy zakażeń układu moczowego.
Fluorek sodu w stomatologii
Fluorek sodu jest często spotykanym składnikiem past do zębów i płynów do płukania jamy ustnej przeznaczonych zarówno dla dzieci, jak i dla użytkowników dorosłych. Jego główny cel stanowi wzmacnianie szkliwa oraz ochrona przed rozwojem zmian próchnicowych. Udowodniono, że kryształy hydroksyapatytu (budulcowy element zębiny i szkliwa) wykazują zdolność wymiany jonu hydroksylowego na F- . Prowadzi to do zahamowania demineralizacji szkliwa i poprawy mineralizacji tkanki zębów. Dodatkowo fluorek sodu ogranicza metabolizm i wzrost bakterii odpowiadających za rozwój próchnicy, obniżając tym samym ryzyko jej powstania.
Zobacz również: Zawartość fluoru w pastach do zębów.
Czy fluorek sodu jest bezpieczny?
Toksyczność fluoru jest kwestią bezsporną i udowodnioną licznymi badaniami klinicznymi. Z tego względu wiele osób wykazuje obawę przed kupnem past do zębów zawierających fluor, wybierając ich odpowiedniki pozbawione tego składnika. Należy jednak wiedzieć, że praktycznie wszystkie związki (także te dostarczane wraz z dietą czy uważane za korzystne) w zbyt dużych dawkach mogą być szkodliwe, a nawet toksyczne. Fluor i jego fluorki przyjmowane w odpowiednich dawkach są niezbędne dla zachowania zdrowia, dopiero przekroczenie rekomendowanych stężeń prowadzi do wystąpienia działań niepożądanych.
Zawartość fluorku sodu w pastach do zębów jest tak niewielka, że mimo swojego korzystnego działania miejscowego na szkliwo nie szkodzi zdrowiu. Należy jednak pamiętać o wypluwaniu pasty, a nie o jej połykaniu podczas szczotkowania zębów.
Zatrucia fluorem mogą mieć następujące konsekwencje:
- stany zapalne wątroby;
- degeneracja nabłonka kanalików nerkowych;
- przerost i zanik miąższu nerek;
- uszkodzenie narządów rozrodczych i bezpłodność;
- nieprawidłowa mineralizacja tkanki kostnej.
Nadmiar fluoru jest silnie neurotoksyczny. Wywołuje zmiany neurodegeneracyjne w móżdżku, hipokampie i korze mózgu, prowadząc jednocześnie do zahamowania produkcji i wydzielania neurotransmiterów.
Polecane produkty:
|
Kolagen naturalny
Kolagen do picia to naturalny produkt z opatentowaną formułą Peptiplus® hydrolizowanego kolagenu. Dzięki temu jest bardzo wysokiej wchłanialności ... Zobacz więcej... |
|
Kwas hialuronowy
Kwas hialuronowy bioalgi to naturalny produkt z fermentacji roślinnej, dzięki czemu biodostępność jest na bardzo wysokim poziomie. Kwas hialuronowy działa głównie na takie struktury jak włosy, skóra, oczy, stawy, dziąsła ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Jakubowski M., Fluorki – w przeliczeniu na F Dokumentacja dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego, Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy, 3/2008.
- Machalińska A., Wpływ fluorku sodu na układ krwiotwórczy oraz wybrane linie ludzkich komórek białaczkowych, Szczecin 2002.
- Błaszczyk I., Ratajczak-Kubiak E., Birkner E., Korzystne i szkodliwe działanie fluoru, Farmakologia Polska, 65/2009.
