Jak działa fluor na zęby i czy należy obawiać się jego dodatku w pastach do zębów? Ostatnimi czasy jest to temat dość kontrowersyjny, a sam fluor ma zarówno zwolenników, jak i zdecydowanych przeciwników. Co warto więc wiedzieć na ten temat?
Co to jest fluor?
Fluor jest jednym z podstawowych składników mineralnych występujących w organizmie człowieka w ilości około 3 mg/kg masy ciała. Zapotrzebowanie na ten pierwiastek zmienia się w zależności od wieku, płci i masy ciała. W przypadku dzieci około 80% pobranego fluoru zostaje zużytkowane na potrzeby rosnących kości i zębów, a u osób młodych oraz w średnim wieku około 50% jest wykorzystane do przebudowy kości. Udowodniono, że dawka toksyczna wynosi powyżej 20 mg na dobę. Związki fluoru wykorzystuje się powszechnie w wielu różnych dziedzinach medycyny, zwłaszcza w stomatologii, gdyż istnieją doniesienia naukowe o przeciwpróchniczym działaniu jonów fluoru.
Jak działa fluor na zęby?
Kryształy hydroksyapatytu stanowią podstawowy składnik zębiny i szkliwa zębów. Wykazują one zdolność wymiany jonu hydroksylowego na jon fluorkowy, w efekcie czego dochodzi do zahamowania demineralizacji szkliwa i zwiększenia mineralizacji tkanki zębów. Dodatkowo fluorki ograniczają metabolizm i wzrost bakterii próchnicotwórczych, obniżając jednocześnie ryzyko powstania próchnicy zębów. Do profilaktyki próchnicy wystarczy już 1 mg fluoru. Jak wygląda to w przybliżeniu?
Mechanizm działania fluoru pojawia się po każdorazowym spożyciu cukrów. Kwasowość płynu obecnego w biofilmie zaczyna wówczas wzrastać, jednak obecność fluoru sprawia, że demineralizacja zachodzi w mniejszym stopniu. Wszystko przez to, że część hydroksyapatytu zostaje zastąpiona fluoroapatytem wskutek wymiany jonów. Proces erozji twardych tkanek zębów znacznie się spowalnia.
Zobacz również: Metody diagnostyki próchnicy.
Udowodniono również, że fluor sprzyja procesom remineralizacji wczesnych zmian próchnicowych oraz wpływa na zaburzenie metabolizmu bakterii znajdujących się w płytce nazębnej. Pierwiastek ten blokuje produkcję komórkowych enzymów bakteryjnych, a także wzmacnia przepuszczalność protonów w błonie komórkowej, przyjmując formę fluorowodoru. W tej postaci przenika do wnętrza bakterii próchnicotwórczych. Przyjmuje się, że im niższe jest pH jamy ustnej, tym więcej fluorowodoru dyfunduje do wnętrza komórki, gdzie dysocjuje on na jon hydroniowy i fluorkowy. Jest to możliwe dzięki temu, że pH wewnątrz mikroorganizmu jest wyższe w porównaniu z otoczeniem.
Ciekawostką jest, że fluor to składnik kluczowy do tworzenia się prawidłowej tkanki kostnej. Pobudza bowiem proliferację osteoblastów, hamując jednocześnie aktywność osteoklastów. Rezultatem jest indukcja postępującego przyrostu masy kostnej. Związki fluoru wykorzystuje się więc nie tylko w stomatologii, ale i np. do leczenia osteoporozy.
Zobacz również: Domowa fluoryzacja zębów.
Czy fluor jest bezpieczny?
Toksyczność fluoru zależy głównie od dawki i czasu ekspozycji. Przyjmuje się, że w ilościach dostępnych w wodzie i pożywieniu, a także w pastach do zębów, fluor jest całkowicie bezpieczny, a wręcz niezbędny do zachowania zdrowia i wytrzymałości zębów. Potrzebne są także okresowe zabiegi fluoryzacji zębów, które powinny odbywać się średnio co 6 miesięcy.
Przewlekłe lub ostre narażenie na fluor może wystąpić w związku ze zwiększoną obecnością tego pierwiastka w diecie lub w konsekwencji zanieczyszczenia środowiska związkami fluoru. Skutkiem tego jest fluoroza zębów i szkieletu. Na samym początku na zębach pojawiają się białe plamki próchnicowe, po czym szkliwo ciemnieje i pęka. W metabolizmie osteoblastów i osteoklastów obserwuje się zmiany prowadzące do nieprawidłowej mineralizacji tkanki kostnej. Kości stają się więc bardziej kruche, a więzadła tracą swą elastyczność. Narządy najbardziej zaangażowane w detoksykację i eliminację fluoru z organizmu to wątroba i nerki. To właśnie one są jednocześnie najbardziej narażone na szkodliwe skutki działania fluoru w nadmiernych ilościach. Nadmierna podaż fluoru może wywoływać degenerację nabłonka kanalików nerkowych, przerost i zanik miąższu nerek, a nawet niewydolność nerek. Jeśli jednak fluor dostarczany jest do organizmu w odpowiednich ilościach, nie jest niebezpieczny. Jak w przypadku wszystkich składników diety niezbędny jest umiar. Nadmiar żadnego związku nie jest bezpieczny.
Polecane produkty:
|
Olej z czarnuszki
Olej z czarnuszki to w 100% naturalny produkt o wysokiej koncentracji cennych składników odżywczych niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Jest źródłem m.in. niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT), mikroelementów, witamin Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Jańczuk Z., Arabska-Przedpełska B., Lipski M., Kaczmarek U., Stomatologia zachowawcza z endodoncją, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2014.
- Błaszczyk I., Ratajczak-Kubiak E., Birkner E., Korzystne i szkodliwe działanie fluoru, Farmakologia Polska, 9/2009.
- Chałas R., Maksymiuk P., Wpływ past do zębów o różnej zawartości fluoru na zmineralizowane tkanki zęba, Twój Przegląd Stomatologiczny, 1/2018.
- Herman K., Czajczyńska-Waszkiewicz A., Kowalczyk-Zając M., Przywitowska I., Uwalnianie fluoru z past do zębów dla dzieci Oral B Stages i Blendi Gel, Dental and Medical Problems, 3/2009.
