Profilaktyka próchnicy jest szczególnie ważna zwłaszcza u dzieci, których szkliwo jest wyjątkowo podatne na działanie patogennych bakterii. Choć ryzyko próchnicy dotyczy zwłaszcza zębów mlecznych, równie dobrze choroba wystąpić może u dorosłych czy młodzieży. Dlatego profilaktykę warto prowadzić przez całe życie.
Co to jest próchnica?
Próchnica to choroba wywołana patogennymi bakteriami, które rozwijają się w jamie ustnej zwłaszcza przy obecności cukrów. Czynnikiem nasilającym ich wzrost i rozwój jest więc unikanie szczotkowania zębów, brak śliny lub niedostateczne jej wydzielanie oraz spożywanie dużych ilości węglowodanów prostych, zwłaszcza na noc. Próchnica atakuje szkliwo, powodując jego stopniowe niszczenie.
Obecność w jamie ustnej zmian próchnicowych ma wiele mniej i bardziej poważnych konsekwencji zdrowotnych. Początkowo są to białe zmiany na szkliwie, które (wraz z rozwojem choroby) przybierają zabarwienie brązowe i czarne. Przekłada się to na pogorszenie estetyki uśmiechu i może zmniejszać pewność siebie pacjenta. Jeśli ognisko próchnicowe przedostanie się do unerwionej miazgi zęba, powoduje niezwykle silny ból, często niemożliwy do wyeliminowania nawet NLPZ. Prowadzi to do stanu zapalnego miazgi i przyzębia, a ostatecznie nawet do utraty zębów. Nieleczona próchnica zębów mlecznych nie ustępuje po wypadnięciu tych zębów, lecz przenosi się na wyrzynające się zęby stałe. Próchnicy towarzyszy też nieprzyjemny zapach z ust. Trwająca przewlekle może natomiast wywoływać infekcje ogólnoustrojowe. Dlatego tak w każdym wieku jest profilaktyka próchnicy.
Zobacz również: Próchnica u dzieci.
Profilaktyka próchnicy – na czym polega?
Metody profilaktyki próchnicy zawsze dobierane są do wieku pacjenta i rodzaju uzębienia (zęby mleczne lub zęby stałe). Z kolei na częstotliwość powtarzania poszczególnych zabiegów wpływa m.in. grupa ryzyka próchnicy, w której pacjent się znajduje. Próchnica zębów oraz niedostateczny poziom higieny jamy ustnej są najczęstszymi problemami zdrowotnymi wieku dziecięcego. Udowodniono, że w przypadku dzieci i młodzieży do 18. roku życia próchnica zębów występuje nawet 5-krotnie częściej niż astma oskrzelowa i aż 7-krotnie częściej niż katar sienny.
Zobacz również: Jak zachęcić dziecko do mycia zębów?
1. Właściwa higiena jamy ustnej
Bakterie próchnicotwórcze rozwijają się zwłaszcza w obecności płytki nazębnej, która jest idealnym środowiskiem dla nich. Ta zaś gromadzi się na szkliwie i przy dziąsłach w ciągu dnia. Dlatego rekomenduje się szczotkowanie zębów 2-krotnie (rano i wieczorem), przy czym po ostatnim myciu zębów danego dnia należy unikać spożywania posiłków, aby resztki pokarmowe nie mogły być rozkładane przez bakterie nocą. Przed każdym szczotkowaniem zębów należy nitkować zęby i przestrzenie międzyzębowe, zaś w ciągu dnia warto przepłukać jamę ustną specjalnym płynem lub niesłodzonym naparem ziołowym. Bez odpowiedniej higieny jamy ustnej żadna inna metoda nie uchroni przed próchnicą. Na koniec warto wspomnieć o higienizacji zębów, która polecana jest każdemu człowiekowi co 6 miesięcy.
2. Lakowanie zębów
Lakowanie zębów to zabieg stomatologiczny polegający na nałożeniu specjalnego laku (półpłynnej substancji na bazie żywic) na powierzchnię żującą zębów. Można nim obejmować zarówno zęby mleczne, jak i zęby stałe. Lakowanie bruzd anatomicznych i szczelin pozwala wygładzić szkliwo i tym samym zmniejsza trudne do oczyszczenia zagłębienia. Bakterie wraz z płytką nazębną nie mogą się w nich gromadzić, co zmniejsza ryzyko próchnicy.
3. Fluoryzacja
Fluor odgrywa kluczową rolę jako pierwiastek przeciwdziałający powstawaniu zmian próchnicowych. Przyspiesza dojrzewanie i twardnienie szkliwa oraz minimalizuje szkodliwy wpływ kwasów i produktów fermentacji bakterii kariogennych na tkanki zębów. Fluoryzacja zębów polega m.in. na stosowaniu past do zębów z dodatkiem fluoru, fluorkowanych nici dentystycznych, płynów do płukania jamy ustnej, okresowym szczotkowaniu zębów roztworami związków fluoru o dużym stężeniu. Co pewien czas rekomenduje się ponadto nakładanie substancji zawierających ten pierwiastek (żele, lakiery, okłady) w gabinecie stomatologicznym. Taka profesjonalna fluoryzacja powinna odbywać się raz na 6 miesięcy (maksymalnie raz na 12 miesięcy), najczęściej jest składową pakietu higienizacji zębów.
Zobacz również: Zawartość fluoru w pastach do zębów.
4. Racjonalne żywienie
Jako że bakterie próchnicotwórcze wręcz uwielbiają środowisko węglowodanów, racjonalne żywienie w dużym stopniu pozwala przeciwdziałać tej chorobie. Przede wszystkim należy wyeliminować bądź ograniczyć spożycie kolorowych i słodzonych napojów, słodyczy i fast foodów takich jak pizza czy hamburgery, ponieważ w cieście także znajdują się węglowodany proste. Rodzice małych dzieci muszą pamiętać, aby nie pozwalać dziecku na zasypianie z butelką w ustach, ponieważ znacznie zwiększa to ryzyko tzw. próchnicy butelkowej. Po ostatnim posiłku danego dnia należy wyszczotkować zęby, aby nie zostały na nich resztki cukrów.
Polecane produkty:
|
Kwas hialuronowy
Kwas hialuronowy bioalgi to naturalny produkt z fermentacji roślinnej, dzięki czemu biodostępność jest na bardzo wysokim poziomie. Kwas hialuronowy działa głównie na takie struktury jak włosy, skóra, oczy, stawy, dziąsła ... Zobacz więcej... |
|
Kolagen naturalny
Kolagen do picia to naturalny produkt z opatentowaną formułą Peptiplus® hydrolizowanego kolagenu. Dzięki temu jest bardzo wysokiej wchłanialności ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Wojtowicz A., Malm A., Mikrobiologiczne podłoże próchnicy w aspekcie jej profilaktyki, Farmakologia Polska, 2009, 65(5): 327-330.
- Marcinkowska U., Piekarz T., Mosler B., Michalak E., Jośko-Ochojska J., Wybrane elementy profilaktyki próchnicy zębów dzieci w wieku przedszkolnym. II. Profilaktyka instytucjonalna, Dent. Med. Probl. 2013, 50, 1, 52-56.
- Stodolak A., Fuglewicz A., Zapobieganie próchnicy zębów u dzieci i młodzieży oraz promocja zdrowia jamy ustnej – rola pracowników służby zdrowia, Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 2014, Tom 20, Nr 1, 76-81.
