Flora bakteryjna jamy ustnej

Flora bakteryjna jamy ustnej jest niezwykle zróżnicowana i bogata. Składa się zarówno z pozytywnych bakterii wspomagających wstępne trawienie pokarmów, jak i z tych patologicznych, których nadmiar jest główną przyczyną wielu chorób jamy ustnej, np. próchnicy. Szacuje się, że w jamie ustnej znaleźć można ponad 250 różnych gatunków organizmów bakteryjnych. Osadzają się one na zębach, języku, podniebieniu, dziąsłach i błonie śluzowej.

Flora bakteryjna jamy ustnej – charakterystyka

W 1 g mokrej masy płytki nazębnej znajduje się około 10¹⁰ komórek drobnoustrojów. W 1 ml śliny niestymulowanej występuje przeciętnie 10⁹ różnych komórek bakterii. Jama ustna noworodka do 18 godzin po urodzeniu jest zasiedlana przez bakterie tlenowe i względnie beztlenowe. Zdrowa jama ustna dziecka w wieku 1-3 lat zawiera:

• paciorkowce – głównie S. mitis, S. oralis, S. salivarius;
• beztlenowce Gram-ujemne Prevotella;
• Lactobacillus;
• Porphyromonas;
• Actinobacillus.

Badania dowodzą jednak, że Bifidobacterie sp. są pierwszymi beztlenowymi bakteriami w jamie ustnej. Pałeczki kwasu mlekowego naturalnie bytujące w jamie ustnej stanowią około 1% flory bakteryjnej. Produkują ważne enzymy przeciwbakteryjne o szerokim spektrum działania także przeciwko patogennym paciorkowcom bytującym w jamie ustnej. W 1 ml śliny u dorosłego człowieka znajduje się już przeciętnie od 20 do 400 mln. drobnoustrojów. Część z nich preferuje określone miejsca w jamie ustnej:

• wargi – występują tu zwłaszcza ziarenkowce z rodzaju Micrococcus i Staphylococcus oraz gram-dodatnie pałeczki z rodzaju Propionibacterium i Corynebacterium;
• błony śluzowe policzków – bytują tu głównie paciorkowce S.anginosus, S.mitis, S.salivarius, S.sanguis, S.vestibularis, a w mniejszych ilościach również pałeczki gram-ujemne czarnopigmentujące oraz krętki z rodzaju Treponema;
• język – zróżnicowanie jest tu największe, spotkać można na języku niemal wszystkie rodziny bakteryjne, w tym paciorkowce, pałeczki gram-dodatnie i gram-ujemne.

Ciekawostką jest, że na powierzchni języka lokalizuje się około 100 bakterii na 1 komórkę nabłonka języka. Dla porównania na nabłonku policzkowym znajduje się zaledwie 5 bakterii na 1 komórkę nabłonka.

Bakterie chorobotwórcze w jamie ustnej

Próchnica to choroba bakteryjna o etiologii wieloczynnikowej, w której zapoczątkowaniu i rozwoju biorą udział głównie Streptococcus mutans i Lactobacillus acidophilus. Na podstawie badań udowodniono, że spożywanie produktów zawierających bakterie probiotyczne (Lactobacillus i Bifidobacterium) wpływa na ich obecność w ślinie i płytce nazębnej. Pałeczki kwasu mlekowego słabo przylegają do powierzchni jamy ustnej. Stwierdzono różnice między bakteriami Lactobacillus acidophilus izolowanymi od osób z próchnicą zębów i osób bez próchnicy, polegające na zdolności hamowania aktywności Streptococcus mutans.

Inne schorzenia jamy ustnej, które mogą być wywoływane przez bakterie w niej bytujące, to m.in. zapalenie dziąseł, afty czy różnego rodzaju choroby przyzębia. To ich rozwoju w największym stopniu wpływa niedostateczna higiena jamy ustnej. Bakterie potrzebują do wzrostu i namnażania się dużych ilości węglowodanów, zatem wysokie spożycie ich w połączeniu z unikaniem szczotkowania zębów skutkować będzie wzrostem ilości bakterii patogennych.

Flora bakteryjna jamy ustnej – funkcje

Choć nadmiar bakterii patogennych w jamie ustnej jest szkodliwy i zwiększa ryzyko próchnicy, flora bakteryjna przy zachowaniu odpowiedniej higieny jest kluczowa dla zachowania zdrowia. Wspomaga demineralizację szkliwa i remineralizację szkliwa, eliminuje niektóre produkty przemiany materii, a nawet wspomaga wstępnie trawienie. W ostatnich latach udowodniono, że prawidłowy mikrobiom jamy ustnej działa przeciwzapalnie i antyoksydacyjnie.

Kwas hialuronowy Kwas hialuronowy bioalgi to naturalny produkt z fermentacji roślinnej, dzięki czemu biodostępność jest na bardzo wysokim poziomie. Kwas hialuronowy działa głównie na takie struktury jak włosy, skóra, oczy, stawy, dziąsła ... Zobacz więcej...

Bibliografia

1. Klichowska-Palonka M., Bachanek T., Kliniczne możliwości stosowania probiotyków ze szczególnym uwzględnieniem ich działania w jamie ustnej – przegląd piśmiennictwa, Dental and Medical Problems, 3/2011.
2. Paśnik U., Brukwicka I., Błaszczak B., Kopański Z., Rowiński J., Strychar J., Mikroflora jamy ustnej, Journal of Clinical Healthcare, 1/2017.
3. Majchrowska A., Kula Z., Flora bakteryjna jamy ustnej i protezy akrylowej, 2021.